ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΗΜΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ-ΧΟΛΑΡΓΟΥ

ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ του Δικτύου Πολιτών Χολαργού-Παπάγου

Α. Γενική τοποθέτηση για τα επιχειρησιακά προγράμματα των Δήμων, στο πλαίσιο του «Καλλικράτη»

Το έτος 2006 με τα άρθρα 203-207 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν. 3463/2006), θεσπίστηκε η υποχρέωση κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από τους πρωτοβάθμιους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και με τον Ν. 3852/2010 («ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ») άρθρο 266 ορίζεται ότι για τον μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό των δήμων εκπονείται το Πενταετές Τεχνικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Τ.Ε.Π.) το οποίο εξειδικεύεται κατ’ έτος σε Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης (Ε.Π.Δ.) και ετήσιο Προϋπολογισμό.

Κατά τον νομοθέτη η θεσμική υποχρέωση σύνταξης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων αποσκοπεί στην εισαγωγή μόνιμων εσωτερικών διαδικασιών και συστημάτων προγραμματισμού στους ΟΤΑ, όπως επίσης αποσκοπεί στη βελτίωση της αποδοτικότητας των Δήμων και της τοπικής ανάπτυξης, στην  αξιοποίηση των πόρων τους, στη βελτίωση του τρόπου διοίκησης, στον καθορισμό προτεραιοτήτων ανάπτυξης, στον περιορισμό της αποσπασματικής αντιμετώπισης των προβλημάτων κ.λ.π.

Όμως η «ανάπτυξη» και η «αποδοτικότητα» αποτελούν  έννοιες, που το περιεχόμενό τους καθορίζεται εκ των προτέρων στα πλαίσια ενός επιθυμητού αναπτυξιακού μοντέλου.

Με την έννοια αυτή τα Επιχειρησιακά Προγράμματα, που εκπονούνται σήμερα στο πλαίσιο του «Καλλικράτη»,  αποτελούν στοιχείο των πολιτικών, που μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξειδικεύονται και ενσωματώνονται στα κυβερνητικά προγράμματα.

Ο «Καλλικράτης» δεν ήρθε για να εφαρμόσει τη δημοκρατική αντίληψη της Αποκέντρωσης με Αυτοδιοίκηση και κυρίως με τη συμμετοχή των πολιτών στο σχεδιασμό, τη χάραξη και την υλοποίηση των πολιτικών. Αντίθετα, ήταν το πρώτο σκαλί για την υλοποίηση του Μνημονίου, ενταγμένος στη μνημονιακή πολιτική με στόχο τη μείωση πόρων, τη συρρίκνωση των όποιων συμμετοχικών θεσμών, την απομάκρυνση των πολιτών από τα δρώμενα, τον ευνουχισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τη μετατροπή της σε μακρύ χέρι της κεντρικής εξουσίας.

Η χρηματοδότηση των φορέων της Αυτοδιοίκησης συνεχώς μειώνεται. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στον προϋπολογισμό του 2010 είχαν εγγραφεί 3 δις € για λειτουργικές δαπάνες και υλοποιήθηκε κατά τα 2/3. Στον προϋπολογισμό του 2011 έχουν εγγραφεί 5,5 δις € περίπου (εκ των οποίων 4,5 για τους δήμους και 1 για τις περιφέρειες). Από τα 4,5 δις για τους δήμους περίπου 1,5 είναι το κόστος των μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων και της μισθοδοσίας των υπαλλήλων που μετατάχθηκαν στους δήμους.

Περίπου το 60% των αρμοδιοτήτων από τις νομαρχίες περνάνε στους δήμους, το 40% στις περιφέρειες και κάποιες στην Κεντρική εξουσία.

Η μη ταυτόχρονη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων και του ανάλογου προσωπικού, δημιουργούν τεράστια προβλήματα.

Στους Δήμους επικρατεί ο υπερσυγκεντρωτισμός του Δημάρχου. Οι θεσμοί όπως τα Συμβούλια Δημοτικών Κοινοτήτων, η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης και ο Συνήγορος του δημότη και της επιχείρησης, είναι χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες και πόρους, αλλά και ο τρόπος συγκρότησής τους, τους έχουν σχεδόν ακυρώσει.

Μέσα σ΄αυτά τα πλαίσια μια πιο προσεκτική μελέτη του νέου θεσμού οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κύριος στόχος είναι η αναδιοργάνωση του διοικητικού μηχανισμού των Δήμων, ώστε αυτοί να βελτιώσουν τη διαχειριστική τους ικανότητα, γι’ αυτό και δανείζεται σχεδόν αποκλειστικά τους όρους του Marketing και της Διοίκησης Επιχειρήσεων όπως η «SWOT ANALYSIS» και το «BALANCE SCORECARD».

Ένας «οργανωμένος» Δήμος (κατά την άποψη της νεοφιλελεύθερης πολιτικής), απορροφά πιο αποτελεσματικά πολιτικές, ευθυγραμμίζεται γρήγορα και αναπαράγει το υπόδειγμα της οικονομίας της αγοράς.

Έτσι τελικά, το επιχειρησιακό πρόγραμμα μετατρέπεται σε «εσωτερική» διαδικασία των διοικητικών μηχανισμών, (βλέπε  «εφαρμογή συστημάτων αποδοτικότητας των υπαλλήλων», «καθιέρωση συστήματος διοίκησης με στόχους, μέτρηση της αποδοτικότητας και άλλες διατάξεις» κλπ.), που δεν αφορά τόσο στην τοπική κοινωνία και τους δημότες, παρά μόνον ως πελάτες, και ως «αντικείμενο» χειραγώγησης.

Τέλος αυτά που χαρακτηρίζονται σαν διεθνείς τάσεις στο χώρο της αυτοδιοίκησης (ΣΔΙΤ, συγχωνεύσεις κ.λ.π.), δεν πρόκειται για τάσεις αλλά για σχεδιασμούς συμφερόντων στο πλαίσιο του νεοφιλελεύθερου μοντέλου ανάπτυξης των οικονομιών.

Β. Το επιχειρησιακό σχέδιο του Δήμου Παπάγου – Χολαργού

1. Βασική επισήμανση

Το επιχειρησιακό σχέδιο που παρουσίασε η δημοτική αρχή, έχει ελάχιστη σχέση με τις ανάγκες και τις προτεραιότητές των πολιτών. Και αυτό γιατί κανένα ερωτηματολόγιο δεν διανεμήθηκε και οι πολίτες δεν έχουν ερωτηθεί για οτιδήποτε. 

Στην πραγματικότητα αυτά τα προγράμματα δεν απευθύνονται καν στους πολίτες, αλλά στις ίδιες τις δομές διοίκησης.

Άλλωστε η Υπουργική Απόφαση 18183/2007 (ΦΕΚ Β’ 534/2007) και η Υ.Α. 5694/2011 καθορίζουν τη διαδικασία  που ακολουθείται για την εκπόνηση του επιχειρησιακού προγράμματος. Σύμφωνα με αυτές, κατά την εκπόνησή του, συμμετέχουν και συνεργάζονται όλες οι υπηρεσίες του Δήμου (και μόνον αυτές) σε όλες τις φάσεις του (στρατηγικό σχεδιασμό, επιχειρησιακό και οικονομικό προγραμματισμό). 

Απόδειξη γι’ αυτό είναι ότι δεν γίνεται να αξιολογείς αυθαίρετα υπηρεσίες, χρησιμοποιώντας απλώς την έκθεση των πεπραγμένων τους, χωρίς την άποψη των δημοτών, αυτών δηλαδή που κάνουν χρήση των υπηρεσιών!

2. Αξιοπιστία της μελέτης

Το κείμενο που παρουσιάστηκε δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική και ούτε καν τον όρο «μελέτη».

Αναφέρουμε ενδεικτικά τα παρακάτω, που κατά την άποψή μας τεκμηριώνουν την αναξιοπιστία του:

• Δεν μπορείς να εκπονείς σοβαρό επιχειρησιακό σχέδιο με στατιστικά στοιχεία της προηγούμενης δεκαετίας, χωρίς την αντίστοιχη προβολή τους στο μέλλον (σήμερα δηλαδή 10 χρόνια μετά την απογραφή  του 2001 !!!). Οι δημογραφικές, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες έχουν αλλάξει τρομακτικά, με επιπτώσεις όχι μόνο στη χώρα γενικά,  αλλά και στο Δήμο μας.  Άρα, τα συμπεράσματα με βάση αυτά τα στατιστικά στοιχεία είναι τουλάχιστον ανεπίκαιρα.
• Γίνεται απλή αναφορά (επιπέδου καταγραφέα) της κοινωνικής υποδομής,  π.χ. υπάρχουν πέντε σελίδες  με τα ονόματα των Συλλόγων (!!!), αθλητικών χώρων κ.λ.π., χωρίς να γίνεται ποσοτική αξιολόγηση (πόσοι κάτοικοι συμμετέχουν), αλλά και ποιοτική, δηλ. τι είδους έργο προσφέρουν.
• Δεν χρησιμοποιεί το βασικό εργαλείο των επιχειρησιακών προγραμμάτων, τους δείκτες.

Οι δείκτες παρέχουν ποιοτικές και ποσοτικές πληροφορίες για συγκεκριμένα θέματα και προβλήματα και αποτελούν σημαντικό εργαλείο για : την ακριβή αποτίμηση της κατάστασης και την παρακολούθηση των εξελίξεων, την επιλογή συγκεκριμένων πολιτικών και δράσεων που να απαντούν στα προβλήματα και την ορθολογική κατανομή των διαθέσιμων πόρων, την συστηματική παρακολούθηση της πορείας εφαρμογής και της αποδοτικότητας των μέτρων πολιτικής και των συγκεκριμένων δράσεων που τα υλοποιούν, τη συστηματική ενημέρωση των πολιτών για την πορεία εφαρμογής και τις επιδόσεις των τοπικών προγραμμάτων.

Για να γίνουν κατανοητοί οι δείκτες ας πάρουμε για παράδειγμα την εκπαίδευση.

Στο κείμενο που παρουσιάστηκε αναγράφεται μόνο το  ποσοτικό στοιχείο των κτιρίων, πόσα είναι  τα νηπιαγωγεία, τα δημοτικά, τα γυμνάσια, τα λύκεια. Τι συμπέρασμα θα μπορούσαμε να βγάλουμε;; Φθάνουν οι αίθουσες;;, οι εκπαιδευτικοί;;

Ο δείκτης για την υποδομή της εκπαίδευσης, που  αναδεικνύει την υφιστάμενη κατάσταση και μας επιτρέπει να προγραμματίσουμε ανάλογα, είναι η συμπλήρωση του παρακάτω πίνακα:

	Αίθουσες	Εκπαιδευτικοί	Μαθητές ανά εκπαιδευτικό	Μαθητές ανά αίθουσα
Νηπιαγωγείο (1ο, 2ο κλπ)
Δημοτικό (1ο, 2ο κλπ)
Γυμνάσιο (1ο, 2ο κλπ)
Λύκειο (1ο, 2ο κλπ)

·   Αποφεύγει επιμελώς το στοιχείο της ανεργίας. Τα στοιχεία –προ δεκαετίας – για τη σχέση απασχολούμενων και ανέργων, δεν καλύπτει το σοβαρό αυτό ζήτημα.

·   Στην οικιστική ανάπτυξη, αναφέρει ξερά ότι υπάρχει Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, χωρίς να γίνεται καμία αναφορά των κατευθύνσεων του και της εφαρμογής του.

·   Στο φυσικό περιβάλλον και το πράσινο, καμία αναφορά για την έκτασή του, την αναλογία πράσινου / κάτοικο κ.λ.π.

·   Στο ευαίσθητο θέμα των ναρκωτικών, θεωρείται δείκτης βελτίωσης της αντιμετώπισης των ναρκωτικών ο αριθμός των ενημερωτικών εκδηλώσεων (!!!)

·   Μερικές άλλες επισημάνσεις στους «άξονες – μέτρα – επιχειρησιακοί   στόχοι»

- Ενισχύει τα ΣΔΙΤ (χώροι στάθμευσης, αθλητικές εγκαταστάσεις)

- Σαν άξονας γενικά προτείνεται  η «Βελτίωση» (διαχείρισης απορριμμάτων, κοινόχρηστων χώρων, κλπ) και όχι η αλλαγή (πάντα βέβαια θεωρητικά χωρίς μετρήσιμους δείκτες) Π.χ. για τους κοινόχρηστους χώρους δεν προβλέπεται απόκτηση νέων, αλλά βελτίωση των υπαρχόντων, για την κυκλοφορία δεν προβλέπονται πεζοδρομήσεις, ποδηλατόδρομοι, κ.α. αλλά βελτίωση  και έργα σαν αυτό της οδού Φανερωμένης, κ.λ.π, κ.λ.π., κ.λ.π.

Είναι φανερό ότι δεν χρειάζεται να επεκταθούμε άλλο στην αξιοπιστία της μελέτης, που είναι κατά τα άλλα μια αντιγραφή άλλων ιδίου επιπέδου Επιχειρησιακών σχεδίων, που δεν πληρούν ούτε τους προβλεπόμενους όρους που απορρέουν από τα ευρωπαϊκά και ελληνικά διατάγματα, αποφάσεις και κατευθύνσεις.

Φυσικά καταλαβαίνουμε ότι ισχύει αυτό που γράφεται στην 13η  διαφάνεια του κειμένου που παρουσιάστηκε, ότι δηλαδή « το Επιχειρησιακό αποτυπώνει τις δεσμεύσεις, που είχε διατυπώσει προς τους δημότες, η Δημοτική αρχή στο προεκλογικό της πρόγραμμα». 

Και μεις που νομίζαμε ότι διαβάσαμε στην απόφαση 18183 (ΦΕΚ Β’ 534/13.4.2007) ότι 

το Επιχειρησιακό αποτελεί  «προσδιορισμό των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων, σύμφωνα με τις οποίες θα διαρθρωθεί το επιχειρησιακό πρόγραμμα, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές και περιφερειακές αναπτυξιακές προτεραιότητες» και όχι τη βούληση του Δημάρχου....

Γ. Η δική μας θέση για τα  Επιχειρησιακά Προγράμματα

Η αντιμετώπιση των διαχρονικών προβλημάτων της Αυτοδιοίκησης, (αδιαφανής διαχείριση, έλλειψη προγραμματισμού, υποχρηματοδότηση, πελατειακές σχέσεις κ.λ.π.), είναι το ζητούμενο. Εξάλλου, οι αιτίες που οδήγησαν στα σημερινά αδιέξοδα, παραμένουν παρούσες σε όλο το πλέγμα της εξουσίας.

Η πραγματική αντιμετώπιση των προβλημάτων δεν θα εξαρτηθεί από τη σύνταξη τέτοιων προγραμμάτων, αλλά από μια ανεξάρτητη, συμμετοχική και δημοκρατική αυτοδιοίκηση.

Για μας, προγράμματα όπως το  Επιχειρησιακό, αποτελούν μέσα ενεργοποίησης των πολιτών σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού και καταγράφουν τις πραγματικές ανάγκες και επιθυμίες των κατοίκων και δεν είναι καθ΄υπαγόρευση των στόχων των Δημάρχων.

Έχουμε ανάγκη από ένα διαφορετικό Δήμο, όχι από ένα επιχειρησιακό-επιχειρηματικό πρόγραμμα και ένα Δήμο Ανώνυμη Εταιρεία.

Το κύριο ζητούμενο μιας άλλης πολιτικής, δεν είναι τόσο οι «καλύτερες» προτάσεις, που και υπάρχουν ή και μπορούν ν' αναζητηθούν. Πιο σημαντική είναι η διαδικασία που θα τις φέρει στο προσκήνιο, δηλαδή, ο τρόπος που λειτουργεί η αυτοδιοίκηση.

Παλεύουμε για  έναν Δήμο που

• θα θέσει σε κίνηση και  θα φέρει στο προσκήνιο τις δημιουργικές δυνάμεις της πόλης (κυρίως των νέων ανθρώπων), σε μια συλλογική προσπάθεια.
• θα αντιτίθεται στην κυρίαρχη πολιτική και δεν θα την αναπαράγει,
• θα αρνείται την εμπορευματοποίηση των πάντων και θα διασφαλίζει το φυσικό περιβάλλον,
• θα δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες και τους φορείς τους να έχουν ουσιαστικό λόγο και έλεγχο στο σχεδιασμό, την εκτέλεση και τις δαπάνες των έργων.

Σ’ αυτήν την ανάγκη η σημερινή δημοτική αρχή, ούτε θέλει, ούτε και μπορεί να ανταποκριθεί.

Για το

Δίκτυο Πολιτών

Χολαργού-Παπάγου

 Περικλής Ζήκας

Μαρία Παντελιά