επιμέλεια: Ζωή Ηλία
Η μετάβαση στο ευρώ σε φυσική μορφή το 2002 ήταν ένα σημαντικό γεγονός στην ιστορία της Ευρώπης και ειδικά της Ελλάδας. Την 1η Ιανουαρίου του 2002 η χώρα μας μαζί με την έλευση του νέου έτους υποδεχόταν και το νέο νόμισμα. Τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα ευρώ τέθηκαν σε κυκλοφορία σε 12 χώρες με συνολικό πληθυσμό 308 εκατομμυρίων ανθρώπων. Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη νομισματική μετάβαση που έγινε ποτέ παγκοσμίως, στην οποία συμμετείχαν ο τραπεζικός τομέας, οι εταιρείες χρηματαποστολών, οι εμπορικές επιχειρήσεις, ο κλάδος παραγωγής και εκμετάλλευσης μηχανημάτων που δέχονται μετρητά και φυσικά, το ευρύ κοινό.
Οι προετοιμασίες ήταν εκτεταμένες. Τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα ευρώ άρχισαν να διανέμονται στις τράπεζες και τις εμπορικές επιχειρήσεις από το Σεπτέμβριο του 2001, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος ανεπάρκειας μετρητών. Έτσι, ήδη από τις πρώτες ημέρες του 2002 είχαν διανεμηθεί ευρέως σε όλους τους τομείς. Μέχρι τις 3 Ιανουαρίου 2002, 96% όλων των μηχανημάτων διάθεσης μετρητών στη ζώνη του ευρώ παρείχαν τραπεζογραμμάτια ευρώ. Μία εβδομάδα μετά τη μετάβαση, πάνω από το μισό όλων των συναλλαγών σε μετρητά διενεργούνταν σε ευρώ.
Έπειτα από μια περίοδο παράλληλης κυκλοφορίας, έως και δύο μηνών σε ορισμένες χώρες, στη διάρκεια της οποίας ήταν δυνατή η διενέργεια πληρωμών είτε σε ευρώ είτε στο εθνικό νόμισμα, το ευρώ έγινε το μοναδικό νόμιμο νόμισμα σε κυκλοφορία στη ζώνη του ευρώ την 1η Μαρτίου 2002. Μέχρι εκείνη την ημέρα, είχαν αποσυρθεί από την κυκλοφορία περισσότερα από 6 δισεκατομμύρια εθνικά τραπεζογραμμάτια και σχεδόν 30 δισεκατομμύρια εθνικά κέρματα.
Λίγες μέρες πριν την νομισματική μετάβαση και συγκεκριμένα στις 18 Δεκεμβρίου 2001, η «Ελευθεροτυπία» κυκλοφορούσε με τον τίτλο «ΕΥΡΩ-ΜΑΝΙΑ» και το Reuter μετέδιδε διεθνώς μια φωτογραφία με δύο ελληνικά σουβλάκια με γύρο που ήταν γαρνιρισμένα με κέρματα του ευρώ. Διανύαμε τις πρώτες μέρες εξοικείωσής μας με το ευρώ που έγινε ανάρπαστο τότε, με τους συνταξιούχους να είναι οι πρώτοι στη λίστα των πολιτών που έσπευσαν να προμηθευθούν από τις τράπεζες έναντι 5.000 δραχμών τα σακουλάκια των 14,67 ευρώ. Τα περίφημα «starter kits» δεν έτυχαν ανάλογης ανταπόκρισης μόνο στη χώρα μας, αλλά και στη Γερμανία με τις ατέλειωτες ουρές των γερμανών πολιτών να στέκονται στο κρύο για να τα προμηθευθούν. Η μόνη χώρα που αδιαφόρησε ήταν η Ολλανδία, που αν και δινόταν δωρεάν το ευρωσακουλάκι, ελάχιστοι Ολλανδοί το πήραν.
Τρία εκατομμύρια starter kits αγοράσαμε και όλα κυλούσαν αισιόδοξα. Αν και λίγες ημέρες μετά θα μαθαίναμε ότι ανήκουμε στους πιο χαμηλόμισθους Ευρωπαίους, που μάλιστα πληρώνουμε πανάκριβα δημόσιες υπηρεσίες και αγαθά. Από την κοινοτική έκθεση «Καταναλωτές στην Ευρώπη» προέκυπτε ότι κάθε ελληνικό νοικοκυριό έδινε το 2,4% των συνολικών του δαπανών στην παιδεία. Στη λίστα μετά από εμάς ακολουθούσαν οι Ισπανοί και οι Ισλανδοί με 1,4%. Ο μέσος όρος στην Ευρώπη των «15» τότε, ήταν μόλις 0,83%! Όσο για την υγεία, κι εκεί ακριβά την πληρώναμε. Δίναμε το 6,3% των δαπανών μας και κατείχαμε την πρωτιά, με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο να κινείται στο 3,28%. Η αγοραστική μας δύναμη τότε ήταν η μισή απ’ όλους τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Οι τιμές μέσα σε λίγες ημέρες ανέβηκαν στα ύψη. Μας χρειάστηκαν δέκα χρόνια για να το εμπεδώσουμε στην πράξη με τον πιο σκληρό τρόπο. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι σαν σήμερα πριν από δέκα χρόνια η αμόλυβδη βενζίνη είχε 0,65 λεπτά το λίτρο, τώρα η φθηνότερη τιμή αγγίζει το 1,55. Το πετρέλαιο θέρμανσης από τα 0,65 λεπτά το λίτρο ανέβηκε στο 0,95 ευρώ. Το τρίωρο πάρκινγκ στο κέντρο της Αθήνας πριν από δέκα χρόνια κόστιζε κατά μέσον όρο 4,40 ευρώ, τώρα η κάθε ώρα ξεκινάει από 6 ευρώ ανάλογα την περιοχή. Το εισιτήριο στο λεωφορείο και το τρόλεϊ στοίχιζε 0,44 λεπτά, τώρα 1,20 ευρώ. Το Intercity που εκτελεί την διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη από 27,58 ευρώ, τώρα μας κοστίζει 55,40 ευρώ.
Κι ερχόμαστε στο σκληρό σήμερα, με απεργίες, απελπισμένους ανέργους, απλήρωτους εργαζόμενους, τη μία επιχείρηση να κλείνει μετά την άλλη και με ένα ευρώ ετοιμόρροπο. «Ο έλληνας καταναλωτής διακατέχεται από φόβο και απάθεια», διαβάζουμε σε μία από τις δεκάδες μελέτες. Άλλοι ειδικοί περιγράφουν το βίαιο λόγω κρίσης ξύπνημα του έλληνα καταναλωτή ως καταναλωτική νοημοσύνη και άλλοι ως αναγκαίο κακό. Το σίγουρο είναι πως ο Έλληνας, ακόμη και την περίοδο των Χριστουγέννων αντιμετωπίζει σκωπτικά τις αγορές του, όχι μόνον διότι είναι άνεργος ή με επαγγελματικά αβέβαιο μέλλον, αλλά διότι έχει αρχίσει να σκέφτεται που δίνει τα χρήματά του
Πλέον, οι μεγάλοι παίκτες του εμπορίου στρέφονται σε λύσεις για επαναπροσέγγιση των καταναλωτών, οι οποίες προϋποθέτουν δημιουργία ενθουσιασμού στα κατά τόπους καταστήματα και όχι μαζική διαφήμιση. Ο τζίρος της αγοράς αναμένεται να μειωθεί κατά 22%, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Οι εννέα στους δέκα περιόρισαν δραματικά τις δαπάνες για τη διασκέδαση αλλά και την ένδυση – υπόδησή τους
Μελέτη της Αμερικανικής Εθνικής Ομοσπονδίας Λιανικού Εμπορίου αναφέρει μεταξύ άλλων: «Εμφανίζονται τάσεις στροφής προς τα εκπτωτικά εμπορικά καταστήματα, τα προϊόντα ιδιωτικής αλυσίδας, τον περιορισμό των ποσών που διατίθενται για την αγορά μεγάλων αντικειμένων για το σπίτι και κυρίως παρατηρείται μεγαλύτερη ευαισθησία σε θέματα τιμών».
Ποια θα είναι όμως η συνέχεια;
Με το πέρασμα μιας οικονομικής κρίσης, οι στάσεις και οι συμπεριφορές των καταναλωτών επιστρέφουν στις “κανονικές συνήθως μέσα σε ένα ή δύο χρόνια. Η σημερινή ωστόσο κρίση είναι πολύ βαθιά και μπορεί να οδηγήσει σε μεταλλάξεις της καταναλωτικής συμπεριφοράς πιο μόνιμου χαρακτήρα. Παρ’ όλα αυτά, ένα χαρακτηριστικό όσων από τους καταναλωτές συνεχίσουν τη χαμηλή κατανάλωση όπως και εκείνων που δεν έχουν τόσο ανάγκη τα μετρητά, θα είναι η εμπιστοσύνη στα επώνυμα προϊόντα. Για τους μεν αποτελούν εγγύηση των χρημάτων τους, για τους δε δηλώσεις κύρους και ποιότητας. Για το λόγο αυτό η επικοινωνία που χτίζει συναισθηματική σχέση με τον καταναλωτή θα είναι πάντα επίκαιρη.
Την ίδια ωστόσο στιγμή, πολίτες από κάθε χώρα της ευρωζώνης προσκλήθηκαν μέσω διαγωνισμού που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2011και διάλεξαν το σχέδιο για το νέο κέρμα ευρώ που θα εκδοθεί τον Ιανουάριο για τον εορτασμό της δεκαετούς επετείου κυκλοφορίας χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε ευρώ. Περίπου 35000 άτομα ψήφισαν σε ηλεκτρονικό διαγωνισμό, επιλέγοντας μεταξύ πέντε σχεδίων τα οποία ανέδειξε κριτική επιτροπή από επαγγελματίες στη συνέχεια του διαγωνισμού σχεδίου που είχε προκηρυχθεί μεταξύ των πολιτών από ολόκληρη την ευρωζώνη. Το νέο αναμνηστικό κέρμα των 2 ευρώ θα εκδοθεί από όλα τα κράτη μέλη της ευρωζώνης. Εκτιμάται ότι θα κυκλοφορήσουν περίπου 90 εκατομμύρια τέτοια κέρματα.
Πρόκειται για την τρίτη φορά που όλες οι χώρες της ευρωζώνης εκδίδουν κέρμα ευρώ με κοινό σχέδιο στην εθνική πλευρά. Το πρώτο ήταν το αναμνηστικό κέρμα των 2 ευρώ που εκδόθηκε το 2007 για να εορταστεί η 50ή επέτειος υπογραφής της συνθήκης της Ρώμης, και το δεύτερο ήταν το 2009 κατά την επέτειο των 10 ετών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και της δημιουργίας του ευρώ ως λογιστικού χρήματος .
Το σχέδιο που βραβεύτηκε συμβολίζει τον τρόπο κατά τον οποίο το ευρώ έχει καταστεί ένας αληθώς παγκόσμιος παίκτης κατά την τελευταία 10ετία, και τη σημασία του για τις ζωές των κοινών ανθρώπων (που αναπαριστώνται από τον κόσμο στο σχέδιο), το εμπόριο (πλοίο), τη βιομηχανία (εργοστάσιο) και την ενέργεια (αιολικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής).
Παράλληλα, για τον εορτασμό των επετείων, δημιουργήθηκε λογότυπος σε τρεις παραλλαγές, ο οποίος συνδύαζει ένα οπτικό στοιχείο με την "Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα", το "Ευρωσύστημα", ή το "Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών" και την επιγραφή "Τα δέκα πρώτα χρόνια". Το οπτικό στοιχείο περιλάμβανε τα 12 αστέρια της σημαίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε επίκλινο κύκλο, σε ένα μέρος του οποίου τοποθετήθηκε ο αριθμός "10" όπως απεικονίζεται στην πρόσθια όψη του τραπεζογραμματίου των 10 ευρώ.
Σήμερα, το ενιαίο νόμισμα χρησιμοποιείται σε μια περιοχή που εκτείνεται από την Κύπρο έως την Ιρλανδία και από την Πορτογαλία έως τη Φινλανδία. Περισσότερα από τα μισά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ήδη υιοθετήσει το ευρώ.
Τα πρώτα 10 χρόνια νομισματικής μετάβασης πέρασαν, ωστόσο είναι θέμα χρόνου να διαπιστώσουμε κατά πόσο θα μπορέσουν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ξεπεράσουν την οικονομική κρίση διατηρώντας το νόμισμα του euro η να επιστρέψουν στο παλιό τους εθνικό νόμισμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου