Το πρόβλημα της λειψυδρίας και οι μελλοντικές προβλέψεις

επιμελείται η Ζωή Ηλία

Το νερό είναι η περισσότερο διαδεδομένη χημική ένωση που είναι απαραίτητη σε όλες τις γνωστές μορφές ζωής στον πλανήτη^[1] μας. Το νερό υπάρχει σ' όλους τους ζωντανούς οργανισμούς, ζωικούς και φυτικούς, ειδικότερα, οι άνθρωποι και τα ζώα έχουν στο σώμα τους 60-70% νερό. Το νερό απαντάται και στις τρεις μορφές στη Γη στερεή (πάγος, χιόνι), υγρή (νερό πηγών, ποταμών, θαλασσών) και αέρια (υδρατμοί στην ατμόσφαιρα), ενώ με μορφή πάγου υπάρχει και σε άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος.

  Δυστυχώς όμως, εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης του πληθυσμού της γης , της μαζικής κατανάλωσης , της κατάχρησης των φυσικών πόρων και της μόλυνσης του νερού στερεί, σημαντικές ποσότητες νερού από ολόκληρους πληθυσμούς που ζουν σε παραλίμνιες ή παραποτάμιες περιοχές. Με αποτέλεσμα η διαθεσιμότητα του πόσιμου νερού να μην επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής και να μειώνεται διαρκώς. 

     Αφ’ ενός, θα έχουμε περισσότερο νερό, αφού τα επίπεδα της στάθμης των θαλασσών θα αυξηθούν και αφετέρου η ξηρασία που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή, θα οδηγήσει δισεκατομμύρια ανθρώπους να μην έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Ως εκ τούτου, θα προκύψουν προβλήματα με τη παγκόσμια υγεία και ασφάλεια. Οι χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο μοιράζονται ένα μερίδιο από τους υδάτινους πόρους. Δεδομένο ότι, αν οι εν λόγω πόροι μειωθούν δραστικά ή εξαφανιστούν, τότε απειλείται η παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια, αφού μπορεί να δημιουργηθούν εντάσεις μεταξύ των χωρών Σύμφωνα με την έρευνα της UNESCO που πραγματοποιήθηκε το 2003 για τα παγκόσμια αποθέματα νερού, υπολογίζεται ότι στα επόμενα 20 χρόνια η ποσότητα του νερού που αναλογεί στον καθένα προβλέπεται να μειωθεί κατά 30%.

  Από το 1970 τα αποθέματα νερού παγκόσμια μειώθηκαν κατά το 1/3, γιατί αυξήθηκε ο πληθυσμός κατά 1,8 δισεκατ. ανθρώπους, ενώ η ποσότητα γλυκού νερού παραμένει περίπου η ίδια.

   Δυστυχώς, υπάρχει δυσαναλογία παγκοσμίως στα αποθέματα νερού, καθώς κάποιες χώρες διαθέτουν περισσότερα και κάποιες λιγότερα. Με το 31% των αποθεμάτων σε πόσιμο νερό, η Λατινική Αμερική έχει 12 φορές περισσότερο νερό από τη Νότια Ασία. Καθιστώντας έτσι,  την Βραζιλία και τον Καναδά  στις πιο πλούσιες χώρες του πλανήτη  λόγω του πλεονάσματος του αποθέματος τους στο νερό, αντιθέτως οι χώρες που βρίσκονται στη Μέση Ανατολή, αντιμετωπίζουν προβλήματα καθώς τα αποθέματα πόσιμου νερού δεν φτάνουν να καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού.

  H Κίνα, για παράδειγμα, με το 22% του παγκόσμιου πληθυσμού, διαθέτει μόλις το 8% των παγκόσμιων αποθεμάτων γλυκού νερού. Σήμερα στη λίστα των άνυδρων χωρών ανήκουν 26 χώρες με συνολικό πληθυσμό 230.000.000 ανθρώπους. Έντεκα από τις χώρες αυτές είναι στην Αφρική, ενώ άλλες τέσσερις χώρες της αφρικανικής ηπείρου θα προστεθούν σύντομα στη λίστα αυτή. Ενάμισι δισεκατομμύριο άνθρωποι στην Ασία, στην Αφρική και στη Λατινική Αμερική μπορεί να αντιμετωπίσουν ψυχικά προβλήματα και άγχος από τη πίεση που θα νιώσουν με την έλλειψη πόσιμου νερού.

Επιπλέον, το εν λόγω πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο μέρος ανθρώπων στη Δυτική Αμερική, καθώς υπάρχει πιθανότητα ο ποταμός Κολοράντο, να χάσει ένα σημαντικό ποσοστό των υδάτων του ή να ξεραθεί, μέχρι το 2057.

  Σήμερα ένα ποσοστό περίπου 40% από τους ανθρώπους που ζουν στη γη δεν έχει επαρκές νερό ακόμα και για υποτυπώδη υγιεινή. Περισσότεροι από 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν το 2000 από ασθένειες που σχετίζονται με την κατανάλωση μολυσμένου νερού, ή με ξηρασία. Το πόσιμο νερό γίνεται  τώρα πολυτιμότερο από κάθε άλλη φορά στην ιστορία λόγω της εντατικής χρησιμοποίησης του στη γεωργία, στη σύγχρονή βιομηχανία και στην παραγωγή ενέργειας. Γι’ αυτό χρειάζεται καλύτερη διαχείριση και λογική χρήση εάν δεν επιθυμούμε να ζήσουμε τραγικές καταστάσεις στο μέλλον.

  Από το 1992, η 22η Μαρτίου κάθε έτους έχει καθιερωθεί από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ως η παγκόσμια μέρα για το νερό.

   Η Επιτροπή  της Ευρωπαϊκής Ένωσης προτείνει κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων προσωρινής ξηρασίας και μεσοπρόθεσμης ή μακροπρόθεσμης λειψυδρίας. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές αφορούν κυρίως την τιμή του νερού, την κατανομή των υδάτινων πόρων, την πρόληψη και την ταχεία αντίδραση σε περίπτωση ξηρασίας, καθώς και πληροφορίες ποιότητας και τεχνολογικές λύσεις προσαρμοσμένες σε θέματα λειψυδρίας και ξηρασίας

Κατ’ εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα, τα κράτη μέλη οφείλουν να καθορίσουν τη σωστή τιμή για το νερό, ιδίως χάρη σε μια πολιτική τιμολόγησης του νερού που βασίζεται στην οικονομική ανάλυση των χρήσεων και της αξίας των υδάτων και στην εκπόνηση υποχρεωτικών προγραμμάτων για τη μέτρηση της κατανάλωσης νερού.

 Επιπλέον, η βελτίωση της διαχείρισης του κινδύνου ξηρασίας αποτελεί αντικείμενο ειδικών κατευθύνσεων. Η Επιτροπή σχεδιάζει επίσης τη σύσταση παρατηρητηρίου και συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για τα φαινόμενα ξηρασίας, για τα οποία πρέπει να καταρτιστούν μέχρι το 2012 το αργότερο τα πρωτότυπα και να θεσπισθούν οι διαδικασίες εφαρμογής. Προτείνει επίσης τη βελτιστοποίηση της χρήσης του ταμείου αλληλεγγύης της ΕΕ και του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας, έτσι ώστε να καταστεί δυνατόν για τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί σοβαρά από την ξηρασία να τύχουν ταχείας και προσαρμοσμένης ενίσχυσης

 Παρά τη διαπιστωθείσα πρόοδο, απαιτείται περαιτέρω προσπάθεια προκειμένου να βελτιωθεί η διαχείριση των αναγκών σε νερό σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να αποφευχθεί η κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων, ιδιαιτέρως σε περιοχές οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους στους επτά τομείς κρίσιμης σημασίας όπως της τιμολόγησης του νερού, της κατανομής του νερού και των σχετικών με το νερό χρηματοδοτικών πόρων, της διαχείρισης του κινδύνου της ξηρασίας, των πρόσθετων υποδομών υδροδότησης, των τεχνολογιών και πρακτικών που επιτρέπουν την ορθολογική χρήση του νερού.