Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης στον τομέα της υγείας

γράφει ο Αλέξανδρος Ι. Νομικός Ιατρός-Παθολογοανατόμος Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΠΑΠΑΓΟΥ-ΧΟΛΑΡΓΟΥ

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό Lancet, η ανεργία και τα οικονομικά χρέη έχουν περιορίσει την πρόσβαση των Ελλήνων και ιδιαίτερα όσων ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, στην ιατρική περίθαλψη. Οι περικοπές στον προϋπολογισμό και οι ελλείψεις στο προσωπικό των νοσοκομείων έχουν εντείνει το φαινόμενο αυτό ακόμα περισσότερο. Δραματική αύξηση, επίσης, έχει σημειωθεί στον αριθμό των αυτοκτονιών τα τελευταία χρόνια, καθώς από το 2007 έως το 2009 το ποσοστό αυξήθηκε κατά 17%, ενώ, όπως αναφέρθηκε στο ελληνικό κοινοβούλιο, κατά την περίοδο 2009-2010, η αύξηση έφτασε το 25%.            Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ο αριθμός των φορέων HIV/AIDS αναμένεται να έχει αυξηθεί κατά 52% σε σχέση με την περασμένη χρονιά. Αύξηση παρουσιάζεται ακόμη στην πορνεία και στον αριθμό των χρηστών ηρωίνης, όμως οι περικοπές στον προϋπολογισμό περιορίζουν την βοήθεια που μπορεί να τους παρασχεθεί από το κράτος. Η εξάρτΕπίσης, η αύξηση των ψυχικών διαταραχών και της θνησιμότητας από ισχαιμική καρδιοπάθεια είναι από τις πιο εμφανείς συνέπειες της οικονομικής κρίσης, επηρεάζουν δε ως επί το πλείστον τις ασθενέστερες οικονομικές και κοινωνικές τάξεις.             Σύμφωνα ακόμη με το Κέντρο Ελέγχου Πρόληψης Νοσημάτων, όσον αφορά τη φυματίωση, στην εξάπλωσή της συντελούν μεταξύ άλλων, η φτώχεια και η υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας, η έξαρση του AIDS, αλλά και οι μετανάστες που εισέρχονται στην Ελλάδα από χώρες όπου ενδημεί η νόσος.            Οι πιο πρόσφατες έρευνες των ψυχιατρικών νοσοκομείων των Αθηνών φανερώνουν πως τα Ελληνόπουλα πληρώνουν βαρύτατο τίμημα στο βωμό της κρίσης, μιας και ολοένα αυξάνει ο αριθμός των παιδιών που προσέρχονται συχνότερα στο γιατρό με φαινομενικά ανεξήγητα συμπτώματα, όπως κοιλιακά άλγη, πόνους σε χέρια και πόδια και ισχυρούς πονοκεφάλους. Είναι γεγονός πως η "επιδημία" κατάθλιψης που επάγεται από την αγωνία για το μέλλον, απλώνει πλέον τα δίχτυα της σε εννιάχρονα και δεκάχρονα Ελληνόπουλα.            Εξάλλου, εκατοντάδες άστεγοι «υποδύονται» τους αρρώστους στις γενικές εφημερίες των δημόσιων νοσοκομείων, με στόχο να βρουν στέγη και φαγητό, έστω και για μία νύχτα. Από την άλλη, ασφαλισμένοι ασθενείς που περιμένουν την εισαγωγή τους στα νοσοκομεία, στέκονται στην ουρά της λίστας αναμονής. Σε κάθε περίπτωση, η διάθεση των πολύτιμων κλινών που προορίζονται για σοβαρά περιστατικά,   καθυστερεί.            Στα παραπάνω προβλήματα, θα πρέπει να προστεθούν και οι δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες λειτουργούν πολλά επαρχιακά νοσοκομεία, τα οποία υποστελεχωμένα και απομονωμένα, λειτουργούν περισσότερο ως προεκλογικές βιτρίνες, εγκαινιάζονται δε συνήθως περί τις τρεις φορές έκαστο σε προεκλογικές περιόδους.            Το ότι οι λιγοστοί πια εργαζόμενοι στα νοσοκομεία βρίσκονται ένα βήμα πριν την απόλυτη εξάντληση, μπορεί κανείς εύκολα να το διαπιστώσει με μια επίσκεψη σε ένα δημόσιο νοσηλευτικό ίδρυμα, εν ώρα εφημερίας. Το ότι η εξάντλησή τους αυτή αποδεικνύεται πια και επιστημονικά, ενδεχομένως να πρέπει να το μάθει και η ηγεσία του υπουργείου Υγείας διότι οι ειδικοί τονίζουν: Το εργασιακό άγχος αλλά και η εξάντληση πλήττουν τους εργαζόμενους στο ΕΣΥ!            Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται πλέον και από μελέτη που πραγματοποίησε το Κέντρο Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου Ανατολικής Αττικής, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας, αλλά και το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.            Οι ερευνητές μελέτησαν το περιβάλλον στο οποίο απασχολούνται οι εργαζόμενοι στην υγεία και διαπίστωσαν ότι το υγειονομικό προσωπικό των νοσοκομείων βιώνει υψηλά επίπεδα επαγγελματικού άγχους, με αποτέλεσμα συχνά να εμφανίζει το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης.            Άλλωστε την περίοδο αυτή και οι εργαζόμενοι στο ΕΣΥ έχουν πολλούς λόγους να αγχώνονται,   καθώς απειλούνται με απολύσεις αλλά και με περαιτέρω μειώσεις (των ήδη μειωμένων) μισθών. Οι ειδικοί όμως είναι σαφείς: το υπερβολικό άγχος στο χώρο εργασίας πλήττει το προσωπικό και επηρεάζει αρνητικά τη σωματική και την ψυχική του ευεξία, ενώ την ίδια ώρα μειώνει την απόδοση και την παραγωγικότητά του.            Πώς όμως να μην εμφανίσουν οι Εργαζόμενοι στο ΕΣΥ το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης όταν από τα δημόσια νοσοκομεία απουσιάζει νοσηλευτικό και βοηθητικό προσωπικό και οι γιατροί εργάζονται νυχθημερόν για να εξυπηρετήσουν τους χιλιάδες ασθενείς, που σπεύδουν πια στο δημόσιο σύστημα λόγω οικονομικών δυσκολιών;            Οι τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό, σε συνδυασμό με την καθιέρωση και γενίκευση της ελαστικής εργασίας σε αυτό τον τόσο καίριο τομέα υποβαθμίζουν δραματικά τις δημόσιες δομές και υπηρεσίες Υγείας, στις οποίες απευθύνονται όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού.            Η ελαστική εργασία τείνει να γίνει καθεστώς στις δημόσιες δομές Υγείας, που σημαίνει ότι δε θα υπάρχουν σταθερά γιατροί όλων των ειδικοτήτων, ή νοσηλευτές επαρκείς να φροντίζουν όλους τους ασθενείς. Επισημαίνεται η πρόσληψη 21 γιατρών για τα Κέντρα Υγείας Νέας Μάκρης, Ραφήνας και Περάματος μέσω ΜΚΟ για 5 μήνες και με 625 ευρώ μισθό.            Η δραστική μείωση των δημοσίων δαπανών για την υγεία, αλλά και η μείωση των επισκέψεων σε ιδιώτες ιατρούς ή οδοντιάτρους, που είναι απότοκο της προσπάθειας των λιγότερο προνομιούχων να ισοσκελίσουν τους ελλειμματικούς οικογενειακούς προϋπολογισμούς, συντελούν στη δημιουργία ενός εκρηκτικού μείγματος.  Εξάλλου, είναι αποδεδειγμένο διεθνώς πως τα προγράμματα διεθνούς οικονομικού ελέγχου που αναπόφευκτα οδηγούν στη μείωση των δημόσιων δαπανών για την υγεία, προκαλούν (και μάλιστα σε στατιστικά σημαντικό βαθμό) μείωση του επιπέδου υγείας, αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας και μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης.           Η συνολική εικόνα της κατάστασης στην Ελλάδα παρουσιάζεται ιδιαιτέρως ανησυχητική  και διαπιστώνεται ότι σε περιόδους κρίσης,   εκείνοι που πλήττονται περισσότερο είναι όσοι ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, καθώς στερούνται θεμελιώδη δικαιώματα, όπως η πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη, με αποτέλεσμα, στις χειρότερες περιπτώσεις, να κινδυνεύει η ίδια τους η ζωή.           Ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν είναι λύση. Αντίθετα, με την ισχύουσα οικονομική κρίση, χρειάζεται εντατικοποίηση των προσπαθειών στην κοινωνική επανένταξη, και ιδιαίτερα στο κομμάτι της ένταξης στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, η ενίσχυση κοινωφελών οργανισμών, σε συνδυασμό με την επαρκή στελέχωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και τη στήριξη υποδομών υποστήριξης ευπαθών κοινωνικών ομάδων, θα δημιουργήσουν έναν προστατευτικό μηχανισμό για τους ασθενέστερους που πλήττονται σε μεγαλύτερο βαθμό από την κρίση. Η σταθερή άνοδος στην ποιότητα και την ποσότητα των προσπαθειών αυτών εγγυάται την ευρύτερη δυνατή απήχηση ώστε να πραγματωθεί ένα δυναμικό σύστημα αντιμετώπισης των νέων μεγάλων απαιτήσεων της εποχής μας.