28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940: ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ

του Πρωτοπρεσβύτερου Σταύρου Τρικαλιώτη, εφημέριου ιερού Ναού Αγίας Παρασκευής

Νομίζω, ὅτι ὁ ἑορτασμός τῆς 28^ης ᾿Οκτωβρίου 1940 καί τά διαχρονικά μηνύματα πού ἐκπέμπει, θά πρέπει ἰδίως τώρα πού ἡ πατρίδα μας περνάει δύσκολες καί ζοφερές ἡμέρες νά μᾶς ἐμπνεύσει, νά ἀναπτερώσει τό ἠθικό μας, νά νοηματοδοτήσει τή ζωή μας καί νά δώσει τήν ὤθηση ἐκείνη πού χρειάζεται σήμερα τό ἔθνος μας γιά μιά νέα πορεία. Νά γίνει ὁ φετεινός ἑορτασμός

ἕνα ὁρόσημο πού θά ἑνώσει ὅλους τούς ῞Ελληνες, τούς ἐγγύς καί τούς μακράν.

῾Ο πόλεμος τοῦ σαράντα ἀποτέλεσε ἕνα ἐθνικό ἐγερτήριο πού ξεσήκωσε ὅλους τούς ῞Ελληνες. ῾Η προσβολή πού ἔγινε στό πρόσωπο τῆς Παναγίας μας τόν δεκαπενταύγουστο τοῦ 1940 μέ τόν τορπιλισμό τῆς «῞Ελλης», θεωρήθηκε καί δικαιολογημένα ὡς προσβολή ὁλόκληρου τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ. ῾Ο Κων. Ν. ᾿Αλαβάνος, τ. Βουλευτής, σέ ἄρθρο του στήν ἐφημερίδα ᾿Ακρόπολη τό 1941, ἀποτυπώνει τήν γενικότερη αἴσθηση πού ἐπικρατοῦσε στόν ἑλληνικό λαό γιά τήν ἔμπρακτη βοήθεια τῆς Παναγίας μας στό μέτωπο τοῦ σαράντα: «...῾Ο ῾Ελληνισμός καί πάλι κάτω απ᾿ τη σκέπη τῆς Παρθένου βρίσκει τήν Παρηγοριά, τό θάρρος καί τή δύναμι νά ἐξευτελίση τούς δαίμονας τῆς κολάσεως. ῾Η χάρις τῆς Παναγίας εὐλογεῖ καί πάλι τόν ἀγῶνα τῶν ἀδικουμένων. Αὐτή θερμαίνει τίς πονεμένες ψυχές κι ἀπό τόν ἄσπιλο κρῖνο Της χαρωπή καί μυρωμένη ξεχύνεται ἡ δόξα, ἡ ἐλπίδα, ἡ ...ἱστορία. Τό εἴδαμε καί τό βλέπουμε στά γράμματα τῶν πολεμιστῶν μας. ῾Η Παναγία τῆς Τήνου, ὅλοι τό γράφουν, εἶναι μαζί μας καί θά νικήσουμε. Τήν Παναγία βλέπει μπροστά του ὁ στρατός πού πολεμᾶ καί πρός τό ῾Ιερόν της στρέφει τήν προσοχήν του σέ κάθε στιγμή. «Παναγιά μου βοήθα με». «Παναγιά μου» καί πρίν καί κατά τή μάχη καί μετά. «Σύ Μεγαλόχαρή μου σκέπαζέ με...» ῾Η θαυματουργή εἰκόνα πάει μπροστά καί πάλι, ὅπως τότε... " Αὐτήν τήν διάχυτη πίστη τοῦ λαοῦ μας υἱοθετεῖ καί ἡ ῾Ιερά Σύνοδος τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος καί μεταθέτει τήν ἑορτή τῆς ῾Αγίας Σκέπης ἀπό τήν 1^η ᾿Οκτωβρίου στήν 28^η ᾿Οκτωβρίου, μέ τό σκεπτικό ὅτι ὁ Παναγία μας, ἡ ἁγία Σκέπη, σκέπαζε καί προστάτευε τά παλικάρια μας πού μάχονταν στήν ἄδικη ἐπίθεση τῶν ᾿Ιταλῶν. ῾Η Θεομήτωρ σκεπάζει καί βοηθεῖ καί σήμερα τόν ἑλληνικό λαό «ἀπό πάσης τοῦ ἐχθροῦ ἐπιβουλῆς». ᾿Ιδίως σήμερα, πού πολλοί καί «κυκλόθεν οἱ ἐχθροί ἡμῶν», ἡ ἐπίκληση τῆς θεομητορικῆς βοήθειας εἶναι ἐπιβεβλημένη.

Μιά μικρή σταχυολόγηση γνωμῶν ἀπό πολιτικούς καί ἱεράρχες πού ἔζησαν τό ἔπος τοῦ ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου ἀποδεικνύει περίτρανα τό πῶς τό χέρι τοῦ Θεοῦ προστάτευε τό ἑλληνικό ἔθνος ἀπό τήν «ἐπηρμένην ὀφρύν» τοῦ φασιστικοῦ ἄξονα:

-«Μὲ πίστιν εἰς τὸν Θεὸν» θὰ ἀγωνισθῶμεν «ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν μέχρι τελικῆς νίκης» (Γεώργιος Β΄, βασιλεὺς τῶν Ἑλλήνων).

-«Μὴν ἀμφιβάλλετε ὅτι τελικῶς θὰ ἐπικρατήσωμεν μὲ τὴν βοήθειαν καὶ τὴν εὐλογίαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὰς εὐχὰς τοῦ Ἔθνους» (Ἀλέξανδρος Παπάγος, Ἀρχηγὸς τοῦ Στρατοῦ).

-«Ἐπιρρίψωμεν ἐπὶ Κύριον τὴν μέριμναν ἡμῶν καὶ αὐτὸς θὰ εἶναι βοηθὸς καὶ ἀντιλήπτωρ ἐν τῇ ἀμύνῃ κατὰ τῆς ἀδίκου ἐπιθέσεως τῶν ἐχθρῶν» (Χρύσανθος, Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος).

-«Αἱ εὐχαὶ τῶν Ἑλλήνων μαζὶ μὲ τὴν εὐλογίαν τοῦ Θεοῦ σᾶς παρακολουθοῦν» (Ἰωάννης Μεταξᾶς πρὸς τοὺς πολεμιστές).

᾿Αξίζει ἐδῶ, νά ἐμβαθύνουμε γιά λίγο στό ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς τῆς ῾Αγίας Σκέπης, ἕνα ἀπολυτίκιο πού διακρίνεται γιά τήν γλωσσική του καλλιέπεια καί τό νοηματικό βάθος. Μᾶς λέει, λοιπόν, τό κείμενο: «Τῆς σκέπης σου Παρθένε, ἀνυμνοῦμεν τάς χάριτας, ἥν ὡς φωτοφόρον νεφέλην, ἐφαπλοῖς ὑπέρ ἔννοιαν, καί σκέπεις τόν λαόν σου νοερῶς, ἐκ πάσης τῶν ἐχθρῶν ἐπιβουλῆς. Σέ γάρ σκέπην καί προστάτιν καί βοηθόν, κεκτήμεθα βοῶντες σοι. Δόξα τοῖς μεγαλειοῖς σου ῾Αγνή, δόξα τῇ θεία Σκέπῃ σου, δόξα τῇ πρός ἡμᾶς σου, προμηθείᾳ ῎Αχραντε» .

Καί σέ μιά προσεγμένη νεοελληνική ἀπόδοση: «῾Υμνοῦμε, Παρθένε, τίς εὐεργεσίες τῆς σκέπης σου, πού ἁπλώνεις ἐπάνω μας κατά τρόπο ὑπερφυσικό σάν νεφέλη φωτοφόρα, καί σκεπάζεις τό λαό σου νοερά, ἀπό κάθε ἐχθρική ἐπιβουλή. Γιατί ἐσένα ἔχουμε σκέπη καί προστάτιδα καί βοηθό φωνάζοντάς σου· Δόξα, ῾Αγνή, στά μεγαλεία σου, δόξα στή θεϊκή Σκέπη σου, δόξα στήν πρόνοια πού ἔχεις γιά ἐμᾶς, ῎Αχραντε».  

Γιά νά καταλάβουμε καλύτερα τό περιεχόμενο τοῦ τροπαρίου, πρέπει νά ἀναφερθοῦμε στό ἀξιόλογο θαῦμα πού συνέβη στήν Κωνσταντινούπολη κατά τήν περίοδο τοῦ Βασιλέως Λέοντος τοῦ Μεγάλου (457-474). Τήν ἐποχή ἐκείνη πού τό Βυζάντιο κινδύνευε ἀπό τίς ἐπιδρομές τῶν ᾿Αλλοφύλων, ὁ ὀρθόδοξος λαός βρισκόταν στόν Ναό τῆς Παναγίας τῶν Βλαχερνῶν καί συμμετέχοντας σέ ὁλονύκτια ἀγρυπνία παρακαλοῦσε τήν Θεοτόκο. Τότε στά μεσάνυχτα ὁ ὅσιος ᾿Ανδρέας ὁ διά Χριστόν σαλός καί ὁ μαθητής του ὁ ᾿Επιφάνιος καθώς συμπροσευχόντουσαν στόν Ναό, εἶδαν σέ ὅραμα τήν Παναγία συνοδευομένη ἀπό ἁγίους καί ἀγγέλους νά εἰσέρχεται στό ἅγιο Θυσιαστήριο καί νά προσεύχεται γονυκλινής στόν Υἱό της. «᾿Ακολούθως ἔβγαλε τό ὠμοφόριό Της (εἶδος ἐσάρπας πού κάλυπτε καί τήν κεφαλή), τό ἐφάπλωσε στό ἐκκλησίασμα καί ἀπεχώρησε σάν φωτοφόρος νεφέλη. ῾Η εἴδηση τῆς ὀπτασίας αὐτῆς διαδόθηκε ταχέως καί ἐμψύχωσε τούς ὑπερασπιστές τῆς Πόλεως, πού κατενίκησαν τούς πολιορκητές. ῎Εκτοτε σέ ἔνδειξη εὐγνωμοσύνης στήν προστάτιδα Παναγία καθιερώθηκε ἡ ἑορτή τῆς ῾Αγίας Σκέπης τήν 1η ᾿Οκτωβρίου, κατά τήν ὁποία ψάλλεται τό τροπάριο πού ἀναπτύξαμε» (πηγή:ἄρθρο ἀπό τό διαδίκτυο:http://www.moulagiannis.com/?p=6032).  

   Βλέπουμε πώς ὁ λαός σέ ἐποχή κρίσεως καί δοκιμασίας ἐθνικῆς ἐνεργοποιεῖται στήν θερμή καί παρατεταμένη προσευχή καί μέ αὐτό τόν τρόπο δείχνει ὅτι δέν περιμένει νά τόν σώσουν οἱ δῆθεν προστάτες καί φίλοι του, ἀλλά ὁ ἴδιος ὁ πολυεύσπλαγχνος Θεός μέ τίς μεσιτεῖες τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου. ῎Εχει ἐμπεδώσει καλά ὅτι ὅπως λέει καί ἡ εὐχή τῆς ᾿Εκκλησίας μας : «Οὐ τήν ἐξ ἀνθρώπων ἀναμένομεν βοήθεια, ἀλλά τό σόν περιμένοντες ἔλεος καί τήν σήν ἀπεκδεχόμεθα σωτηρίαν». Μήπως πρέπει νά στραφοῦμε πιό οὐσιαστικά πρός τόν Θεό, νά τόν λατρεύσουμε μέ τήν καρδιά μας καί ὄχι ἐξωτερικά καί ὑποκριτικά μέ τά χείλη μας; Μήπως ἡ σημερινή οἰκονομική κρίση ἀποτελεῖ μιά μοναδική εὐκαιρία ἐπανόδου μας στόν πατρικό οἶκο, στήν θαλπωρή τῆς πατρικῆς ἀγκαλιᾶς, ἀντί νά τρεφόμαστε μέ τά ξυλοκέρατα τῆς ἁμαρτίας, πού μέ μαθηματική ἀκρίβεια ὁδηγοῦν στό ἀδιέξοδο καί στήν ἀπόγνωση;

   Θά κλείσω μέ ἕνα πραγματικό περιστατικό ἀπό τόν πόλεμο τοῦ σαράντα, ἕνα περιστατικό θά πρέπει νά προβληματίσει κάθε νεοέλληνα. Μᾶς τό διηγεῖται ὀ Χαράλαμπος Βασιλόπουλος, λοχίας τοῦ τάγματος τῶν τσολιάδων τό 1940. Περιγράφει λοιπόν ὁ ἀείμνηστος Βασιλόπουλος πῶς κάποιος ἱερέας ἀπό διπλανό τάγμα τούς ἐπισκέφτηκε καί «μέ σεβασμό οἱ τσολιάδες πήγαιναν καί τοῦ φιλοῦσαν τό χέρι καί τόν παρακαλοῦσαν νά ἐξομολογήσει καί τό δικό τους Τάγμα. Προθυμότατος ὁ ἱερέας ἀνέλαβε νά τούς λειτουργήσει, νά τούς ἐξομολογήσει καί νά τούς κοινωνήσει. Καθισμένος πάνω στήν Πέτρα καί φορῶντας τό πετραχήλι του, ἀκούραστος ἄκουγε τά κρίματα τοῦ καθενός. ᾿Επί ἑπτά ἡμέρες τούς ἐξομολογοῦσε. Καί ὅλοι τους ἐν τῷ μεταξύ νηστεύανε. ῏Ηρθε ἡ παραμονή τῆς Λειτουργίας. Εἶναι ἀδύνατο νά φαντασθεῖ κανείς μέ τί χαρά καί λαχτάρα περιμέναμε νά λειτουργηθοῦμε καί νά κοινωνήσουμε». Κατόπιν ὁ λοχίας περιγράφει πολύ συγκινητικά τήν στιγμή πού ὅλοι περιμένανε, τήν ὥρα τῆς θείας Κοινωνίας: «   Σέ λίγο, μέ τό ῞Αγιο Ποτήριο στό χέρι καί μέσα στήν κατανυκτική σιγή ἔλεγε:

   «Μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης προσέλθετε».

Καί οἱ λεοντόκαρδοι στρατιῶτες, οἱ ἀκούραστοι πολεμισταί καί ἀκατάβλητοι ὑπερασπισταί τοῦ πατρίου ἐδάφους, μέ σταυρωμένα χέρια καί σκυμμένα τά κεφάλια, προχωροῦσαν ἕνας-ἕνας, μέ συντριβή καί ταπείνωση, νά κοινωνήσουν τά ῎Αχραντα Μυστήρια.

Τί ὧρες! ᾿Αναγαλλλιάζαμε ἀπό τή χαρά πού νιώθαμε, σάν νά μήν ἀγγίζαμε στή γῆ...».

(᾿Αναφέρεται ἀπό τούς ᾿Αλέξανδρο καί Βασιλική Καριώτογλου, στό βιβλίο τους «ΖΩΝΤΑΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», ᾿Εκδόσεις ΑΚΡΙΤΑΣ, ᾿Αθήνα 1997) (σ. 39-43). [ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο τῆς Μερόπης Σπυροπούλου: ΣΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ 1940 ΜΕ ΠΙΣΤΗ ]

  

Νά, λοιπόν, πῶς γεννήθηκαν οἱ ἥρωες. ῎Οχι τυχαία. Βγῆκαν μέσα ἀπό τά σπλάγνα τῆς ἑλληνορθόδοξης παραδόσεως, μέσα ἀπό τή λειτουργική ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας μας. Τό παράδειγμά τους ἄς μᾶς προβληματίσει ὅλους μας, ἰδίως σέ αὐτές τίς δύσκολες ὧρες πού διερχόμαστε.