ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΝΟΥΝ ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΕΥΤΥΧΙΑΣ;

γράφει η Βαλσαμοπούλου Τίνα MSc       

Ψυχολόγος/ Παιδοψυχολόγος     

tvalsamopoulou@gmail.com    

τηλ: 6949 062 869

Η ψυχοπαθολογία της Ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας, προκύπτει, από διαταραχές στη σκέψη σχετικά με τον εαυτό και τους άλλους. Το άτομο που χαρακτηρίζεται ως Νάρκισσος, έχει έντονο αίσθημα υπεροψίας και μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του/της, έχει φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης, ομορφιάς κτλ., θεωρεί τον εαυτό του/της ξεχωριστό και μοναδικό και πιστεύει πως οι μόνοι οι οποίοι μπορούν να τον/την καταλάβουν είναι άτομα που είναι επίσης ξεχωριστά, απαιτεί τον θαυμασμό των άλλων, αναμένει ξεχωριστή εξυπηρέτηση από τρίτους και απαιτεί όλοι να συμφωνούν αυτόματα με τις προσδοκίες του/της, είναι άτομο ιδιαίτερα χειριστικό το οποίο εκμεταλλεύεται τους άλλους με κάθε μέσο ώστε να επιτύχει το σκοπό του, δεν έχει ενσυναίσθηση απέναντι στα συναισθήματα των άλλων και γι’ αυτό αδυνατεί να τα κατανοήσει, είναι πολύ ζηλόφθονος με τους άλλους ή πιστεύει πως οι άλλοι είναι πολύ ζηλόφθονες απέναντί του/της, είναι αλαζόνας και έχει υπεροπτική στάση απέναντι στους άλλους (DSM-IV-TR).

Οι Νάρκισσοι δεν είναι εγωιστές. Αυτό το οποίο αγαπούν δεν είναι ο εαυτός τους, αλλά αυτό που δείχνουν προς τα «έξω», όπως ακριβώς ο νεαρός Νάρκισσος του αρχαίου μύθου, που ήταν ερωτευμένος με τον αντικατοπτρισμό το ειδώλου του στο ποτάμι. Οι ναρκισσιστές, αδυνατούν να δεχτούν τα μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα του εαυτού τους και προσπαθούν συνεχώς να διατηρούν την κοινωνική τους εικόνα αψεγάδιαστη. Στην πραγματικότητα όμως βιώνουν αισθήματα ανεπάρκειας, ντροπής, αδυναμίας και κατωτερότητας.

Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, οι ναρκισσιστικές προσωπικότητες μπορεί να προκύψουν από ένα περιβάλλον, όπου οι γονείς θεωρούν τα παιδιά σημαντικά για τις λειτουργίες που εκπληρώνουν  κι όχι γι’ αυτό που πραγματικά είναι.  Τα παιδιά λαμβάνουν το συγκεχυμένο μήνυμα ότι κάποιος έχει μεγάλη αξία μόνο αν ανταποκρίνεται στο ρόλο του. Έτσι νιώθουν ότι αν φανούν τα πραγματικά τους συναισθήματα και ιδιαίτερα η εχθρότητα και ο εγωισμός, τότε θα ακολουθήσει η απόρριψη και η ταπείνωση. Επίσης, μια οικογενειακή ατμόσφαιρα συνεχούς αξιολόγησης ή συνεχούς επαίνου μπορεί να υποσκάψει την ανάπτυξη ρεαλιστικής αυτοεκτίμησης. Επιπλέον, η κοινωνία, τα τελευταία χρόνια, ενδέχεται να ωθεί τα άτομα προς ναρκισσιστικές συμπεριφορές. Πλέον, το να είσαι διάσημος είναι η απόλυτη επιθυμία για πλήθος κόσμου, καθώς τα φώτα της δημοσιότητας κι ολόκληρος ο κόσμος ασχολείται με το που, πως και γιατί πήγε κάπου κάποιος. Οι δυτικές κοινωνίες, ιδιαίτερα, ταυτίζουν την αναγνωρισιμότητα με την επιτυχία και την αξία.  

Η θεραπεία της ναρκισσιστικής προσωπικότητας είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, καθώς είναι επαχθές για έναν νάρκισσο, να παραδεχτεί ότι μειονεκτεί σε κάποιον τομέα κι ότι συμβαίνει κάτι αρνητικό στη ζωή του. Τις περισσότερες φορές, είναι αναξιόπιστος στις ομολογίες του και απρόθυμος στην αλλαγή, αφού δεν αντέχει να βιώνει καταστάσεις στις οποίες η ευάλωτη αυτοεκτίμησή του μειώνεται. Είναι ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τα σφάλματα τους και προσπαθούν να αποφύγουν να αποκαλυφθούν. Το πιο δύσκολο για τον θεραπευτή, είναι να καταλάβει ο  ναρκισσιστικός πελάτης τη φύση της συμπεριφοράς του.