ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΟΚΤΟΝΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΑΠ'ΟΤΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ...ΑΛΛΑ! Ο ΑΚΗΡΥΧΤΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ!

Συνέντευξη της Τερέζας Βαλαβάνη στον Γιώργο Ιγνατίου

Η Κλινική Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια Τερέζας Βαλαβάνη μιλάει στον συνεργάτη του enallaktikos.gr Γιώργο Ιγνατίου για την οικονομική κρίση, την "γενοκτονία" των Ελλήνων και πώς μπορούμε να απελευθερωθούμε από την αίσθηση της καταστροφής.

"Το να είσαι είσαι επικεντρωμένος στο κοινωνικό σου έργο είναι η ποιότητα που χρειαζόμαστε..."

Κυρία Βαλαβάνη, με δεδομένο πως η κρίση, η παρατεταμένη, πλέον, έχει επηρεάσει την ψυχολογία των Ελλήνων, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε σε ποσοστά την αύξηση που παρουσίασαν οι ψυχικές παθήσεις των Ελλήνων τα τελευταία τέσσερα χρόνια;

Δεν χρειάζεται να είσαι ψυχολόγος για να αντιληφθείς πόσο πολύ πεσμένη είναι η ψυχολογία των Ελλήνων. Κάθε ευαίσθητος και παρατηρητικός άνθρωπος που περπατάει στους δρόμους μιας μεγάλης ελληνικής πόλης, όπως είναι η Αθήνα ή το Ηράκλειο, βλέπει γύρω του σκυθρωπούς, αλαφιασμένους, φοβισμένους ανθρώπους. Οι Έλληνες έχασαν το

χαμόγελο τους και την πηγαία αισιοδοξία τους, το χιούμορ τους. Προ κρίσης το να περνάει κανείς κατάθλιψη λόγω κάποιων προσωπικών του προβλημάτων ήταν η εξαίρεση, τώρα έγινε ο κανόνας. Τα προβλήματα σχέσεων, οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες, η εγκληματικότητα, η ενδοοικογενειακή και εργασιακή βία, τα διαζύγια, η ανεργία , οι

αγχώδεις και οι διαταραχές πανικού, οι καταθλίψεις, οι αυτοκτονίες, οι φοβίες, οι ψυχοσωματικές διαταραχές , οι εξαρτήσεις, ιδιαίτερα από το τσιγάρο και το ποτό, αλλά και από απαγορευμένες ουσίες, τα αυτοάνοσα νοσήματα, οι καρκίνοι και τόσα άλλα, έγιναν ο κανόνας. Η διαταραχή, η καταστροφικότητα, η ενοχή , η εξάρτηση, το αδιέξοδο, που κυριαρχούν στο πολιτικοοικονομικό και κοινωνικό «σώμα» της Ελλάδας σαν χώρα και στην «ψυχή» της σαν έθνος, αντανακλώνται στον καθρέφτη του μικρόκοσμου της οικογένειας και του ατόμου. Το τραγικό είναι ότι ενώ οι ανάγκες για ψυχολογική στήριξη και ψυχοθεραπεία μεγάλου μέρους του πληθυσμού γιγαντώνονται, το κρατικό σύστημα υγείας βρίσκεται σε πλήρη αποσύνθεση, ολοένα και περισσότεροι πολίτες ανασφάλιστοι και μεγάλο ποσοστό των ψυχολόγων υποαπασχολούμενο και ανενεργό, μιας που η ψυχοθεραπεία

αποτελεί ακόμα είδος πολυτελείας, παρά την μείωση των τιμών. Σαν εύκολη και γρήγορη λύση αντιμετώπισης των ψυχικών δεινών παραμένει ο κλασσικός ψυχίατρος και η συνταγογράφηση ψυχοφαρμάκων. Δυστυχώς τα επόμενα χρόνια θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις από τις παρενέργειες και την εξάρτηση ενός μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού από το «χαπάκωμα», μιας ίσως «ιδανικής» λύσης για τα

συμφέροντα των κρατούντων. Ένας αποχαυνωμένος, πειθήνιος λαός δεν αποτελεί κίνδυνο για κανένα σύστημα εξουσίας.

Τι θα συμβουλεύατε όσους οδηγήθηκαν σε αδιέξοδα οικονομικά, κοινωνικά λόγω της κρίσης; Ποια είναι η αντίδραση που θα τους βοηθούσε στα αδιέξοδα που προβάλλουν στη ζωή τους;

Αν μπορέσουμε ν’ αντιμετωπίσουμε την κρίση σαν ευκαιρία και όχι σαν καταστροφή, έχουμε πολλά να μάθουμε μέσα απ’ αυτήν σαν διαδικασία μετασχηματισμού και μεταμόρφωσης. Είναι σημαντικό να  συνειδητοποιήσουμε ότι η ζωή όλων μας στον πλανήτη γη δεν είναι

αποτέλεσμα μιας τυχαίας σύμπτωσης, αλλά σε πνευματικό επίπεδο μιας συνειδητής επιλογής. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε όντα με συνειδητότητα, ελεύθερη βούληση και δυνατότητες εξέλιξης. Ο καθένας μας βρίσκεται εδώ για να γίνει καλύτερος, να μάθει και να ολοκληρωθεί . Κι αυτό συνήθως γίνεται μέσα από τις εμπειρίες μας με τους άλλους και την τριβή της ζωής, αρκεί να μην λειτουργήσει σαν συντριβή. Η «κρίση» μπορεί να είναι το

εφαλτήριο για μεγάλες αλλαγές στην νοοτροπία και στις καθημερινές μας συνήθειες, που συνήθως λειτουργούν σαν τροχοπέδη. Ας μην ξεχνάμε ότι το χρήμα και η οικονομία είναι ιστορικές επινοήσεις του ανθρώπου για να διευκολύνει την ζωή του. Εάν στις μέρες μας λειτουργούν πλέον σαν τα φίδια του Λαοκόωντα και μας πνίγουν μαζί με τα παιδιά μας, θ πρέπει να επανεξετάσουμε τη χρησιμότητα τους. Οι συμμαχίες κρατών, οι κυβερνήσεις, οι πολιτικοί, οι τράπεζες, οι εταιρίες εξηλεκτρισμού, τα ασφαλιστικά ταμεία, η τοπική αυτοδιοίκηση υπάρχουν για να μας εξυπηρετούν και όχι για να μας τρομοκρατούν και να μας κάνουν την ζωή δυσκολότερη. Η ζωή ενός ανθρώπου δεν επιτρέπεται να καθορίζεται από χαρτοβασίλεια, τηλεφωνήματα δοσατζήδων, δάνεια , λογαριασμούς και

χρέη. Είμαστε εδώ για να βιώσουμε την ενέργεια της αγάπης, της συμπόνιας, της αλληλεγγύης, του σεβασμού απέναντι στην κοινωνία και στην φύση, στον συνάνθρωπο, που δοκιμάζεται πιθανόν χειρότερα από εμάς μέσα από την κρίση. Μπορούν να μας απολύσουν, να μας κατασχέσουν το σπίτι, να μας κλείσουν φυλακή για χρέη. Θα πρέπει να

συνειδητοποιήσουμε όμως ότι την ανθρωπιά και την αξιοπρέπεια μας δεν μπορούν να μας τις στερήσουν, γιατί δεν διατιμώνται και δεν εκποιούνται. Το ότι μοιραζόμαστε αυτή την δοκιμασία σαν λαός μπορεί να μας αποδυναμώνει μέσα από την ψυχολογία του χρεώστη, της ταπείνωσης και της ήττας. Ταυτόχρονα όμως μας ενδυναμώνει σαν κοινή μοίρα και εθνικό χρέος, ώστε να συσπειρώσουμε τις δυνάμεις μας μέχρις ότου μπορέσουν να επέλθουν κοινωνικές αλλαγές. Προϋπόθεση για να επέλθει αυτό είναι το ν’ αναπτυχθεί η λεγόμενη συλλογική συνείδηση, που ποτέ δεν ήταν το δυνατό χαρτί των Ελλήνων. Ας απελευθερωθούμε από την αίσθηση της καταστροφής. Όταν όλα καταρρέουν, όλα μπορούν και να ξαναγεννηθούν. Να επαναπροσδιοριστούν με γνώμονα τον άνθρωπο, τη φύση, το πνεύμα και όχι το χρήμα, την κατανάλωση, την ύλη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των χιλιάδων αυτοκτονιών των τελευταίων χρόνων, πάνω από το 80% αφορούσε άντρες και μάλιστα οικογενειάρχες. Που οφείλεται αυτό, κατά τη γνώμη σας;

Η κορυφαία αύξηση των αυτοκτονιών δικαιολογείται από την ραγδαία εξαθλίωση της μικρομεσαίας τάξης και ανθρώπων με οικονομική επιφάνεια, που από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκαν «από δήμαρχοι κλητήρες». Εκφράζει μια «γενοκτονία» που τελείται ύπουλα και μεθοδικά, μιας που το πλιάτσικο της χώρας γίνεται χωρίς στρατεύματα κατοχής και

 ορατή αιματοχυσία, ενώ ταυτόχρονα ο πληθυσμός «βομβαρδίζεται» ανελέητα καθημερινά μέσα από τρομοκρατικά μέτρα, χαράτσια, φόρους, νομοσχέδια, ειδήσεις, διακηρύξεις, έναν ακήρυχτο ψυχολογικό πόλεμο. Οι γυναίκες έχουν καλύτερο μηχανισμό άμυνας και αντίστασης σε σύγκριση με τους άντρες απέναντι στην καθημερινή τρομοκρατία, είναι ψυχικά πιο ελαστικές και ανθεκτικές. Εκτονώνονται μιλώντας, εκφράζοντας τα

συναισθήματα τους στις φιλενάδες τους, κλαίνε, φοβούνται, αγχώνονται, εκνευρίζονται, ατσαλώνονται όμως ταυτόχρονα μέσα από το μητρικό ένστικτο ώστε να προστατεύσουν τα παιδιά τους. Μέσα από αιώνες καταπίεσης σ’ ένα ανδροκρατούμενο πατριαρχικό περιβάλλον ενθυμούνται καλλίτερα το παιχνίδι του ανταρτοπόλεμου και της επιβίωσης σε δυσχερείς

συνθήκες. Ενώ οι άντρες είναι πολύ πιο εύθραυστοι, από το λεγόμενο «αδύναμο φύλο».

Ταυτίζονται με τον ρόλο τους σαν κουβαλητές, προστάτες, πολεμιστές. Φιμώνονται από απαγορευτικά πιστεύω του στυλ «οι άντρες δεν κλαίνε». Χάνοντας τη θέση εργασίας, μέσα από υπερχρέωση και αναδουλειά την επιχείρηση, το κοινωνικό τους κύρος, το «όνομα» τους και μαζί με αυτά τον ρόλο του «άντρα» της οικογένειας, μη έχοντας έναν ορατό εχθρό να πολεμήσουν και να εκτονώσουν την πίκρα, την θλίψη, την οργή και τον θυμό που συσσωρεύεται μέσα τους, λειτουργούν σαν ωρολογιακές βόμβες, που μέσα από την έκρηξη τους αυτοκαταστρέφονται συμπαρασύροντας και τους αγαπημένους τους στην καταστροφή.

Οι Έλληνες άντρες και ιδιαίτερα οι επιχειρηματίες αυτοκτονούν κατά συρροή στις μέρες μας και το πιο ανησυχητικό είναι το ότι εμείς το «συνηθίσαμε» . Το ακούμε ξανά και ξανά από τις ειδήσεις παραμένοντας ατάραχοι, λες και πρόκειται για την εκφώνηση του δελτίου καιρού. Αποτελεί εγκληματική αμέλεια εκ μέρους της πολιτείας, η έλλειψη οργανωμένων δομών με 24ωρες τηλεφωνικές γραμμές SOS, όπου ειδικευμένο προσωπικό θα είναι στην

διάθεση κάθε απελπισμένου συμπολίτη, ενώ ομάδες ψυχοθεραπείας που θα λειτουργούν σε κέντρα υγείας και σε συμβουλευτικούς σταθμούς, θα μπορούν να στηρίξουν τόσο με ψυχολόγους όσο και με σύμβουλους επιχειρήσεων και επαγγελματικού προσανατολισμού τους δοκιμαζόμενους επιχειρηματίες και εργαζόμενους, αλλά και τους χιλιάδες άνεργους

και υποαπασχολούμενους. 

Πέρα από ψυχολόγος είστε και εικαστικός. Πόσο η Τέχνη μπορεί να δώσει απαντήσεις στα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Σε τι μπορεί να τον βοηθήσει;

Η Τέχνη και ο Πολιτισμός αποτελούν ανέκαθεν διαχρονικά πηγή παρηγοριάς και θεραπείας για τον άνθρωπο, από τότε που οι πρόγονοι μας χάραζαν τις πρώτες βραχογραφίες στις σπηλιές τους. Όλοι μας έχουμε μέσα μας δυνατότητες και ικανότητες να εκφραστούμε καλλιτεχνικά και να παράγουμε πολιτισμό με ποικιλότροπες μορφές ακόμα και όταν δεν το συνειδητοποιούμε. Ένα καλομαγειρεμένο με φαντασία και σερβιρισμένο με φινέτσα φαγητό ή ένα μπουκέτο πολύχρωμα ανοιξιάτικα αγριολούλουδα στο κατάλληλο βάζο, μπορούν να είναι Τέχνη και Πολιτισμός μέσα στο φτωχότερο πλέον σπιτικό μας και να συμβάλουν, ώστε να μας φτιάξουν τη διάθεση μέσα από μια ζεστή σπιτική ατμόσφαιρα. Ένα αναξιοποίητο ταλέντο, που είχε μείνει στα αζήτητα του χρονοντούλαπου των αναγκών μας, όπως το να μάθουμε ένα μουσικό όργανο, να τραγουδήσουμε σε μια χορωδία ή να παίξουμε σε μια θεατρική ομάδα, μπορεί να ανεβάσει την ψυχολογία μας μέσα από το γεννοβόλημα και την δημιουργία. Ή και να συνεισφέρει στο εισόδημα μας, ενίοτε ακόμα και να μας προσφέρει επαγγελματική διέξοδο. Από την εφηβική μου ηλικία ασχολούμαι με την

ζωγραφική και το γράψιμο. Χρησιμοποιώ την μέθοδο art therapy και την μυθολογία στις ομάδες μου σαν εργαλεία ψυχοθεραπείας. Στο χώρο μου, την «Σχολή Σχέσεων» στο Ηράκλειο της Κρήτης, διοργανώνω συχνά ανοιχτά πολιτιστικά δρώμενα, διαλέξεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, εκθέσεις, μουσικοποιητικές βραδιές, για να βοηθήσω τους θεραπευόμενους και τους συμπολίτες να έρθουν σε επαφή με θέματα πολιτισμού. Όταν το 2012 μειώθηκαν οι ώρες εργασίας μου σαν ψυχολόγος, βρήκα τον χρόνο να ασχοληθώ πιο συστηματικά με την ζωγραφική και να εκθέσω τις ακουαρέλες μου, που μέχρι τότε τις χάριζα, σε μια πρώτη ατομική έκθεση με θέμα την θάλασσα. Το Νοέμβρη του 2014 ετοιμάζω μαζί με άλλους καλλιτέχνες και χειροτέχνες μια συλλογική έκθεση με θέμα «Συνομιλώντας με τον Μινωικό Πολιτισμό». Ταυτόχρονα είμαι ιδρυτικό μέλος ενός ομώνυμου συλλόγου με στόχο την προώθηση αυτού του πολιτισμού μέσα από ανοιχτά μαθήματα, ξεναγήσεις, εκθέσεις, συμπόσια, εκδόσεις κ.α. Αυτή την περίοδο επίσης

επιλέγω και επεξεργάζομαι τα ποιήματα μου για την έκδοση μιας πρώτης ποιητικής συλλογής. Βλέπουμε ότι η Τέχνη και ο Πολιτισμός μπορούν να θεραπεύσουν την δική μας ψυχή, αλλά και ταυτόχρονα να χρησιμοποιηθούν για συλλογικό όφελος. Ιδιαίτερα στις μέρες μας χρειάζεται να καλλιεργήσουμε μια τέχνη, που θα καταγγέλλει τα κακώς κείμενα και

ταυτόχρονα θα συμβάλει δίνοντας προοπτικές στη «θεραπεία» του νοσούντα κοινωνικού ιστού. Μια τέχνη που θα συμβάλλει στην υπενθύμιση της ταυτότητας μας σαν Έλληνες. Αλλά θα μας συνδέει και με την οικουμενική ομορφιά και αρμονία που είναι το βαθύτερο

γνώρισμα κάθε γνήσιας μορφής τέχνης.

Το γεγονός πως προβάλλονται καινούριοι άνθρωποι στην πολιτική οι οποίοι γίνονται δεκτοί με ενθουσιασμό από πολλούς, προτού παρουσιάσουν καν πρόγραμμα, δείχνει την ανάγκη των ανθρώπων να «πιαστούν» από κάπου.

Αν οι νέοι αυτοί πολιτικοί αποδειχτούν «ένα αδειανό πουκάμισο», τι επιπτώσεις θα έχει αυτό σε όσους είχαν ανάγκη να πιστέψουν στα καινούρια αυτά πρόσωπα;

Στην πολιτική είναι από αρχαιοτάτων χρόνων γνωστό το τέχνασμα του «δούρειου ίππου». Οτιδήποτε νέο και ελκτικό θα τραβήξει την προσοχή και την ψήφο της απελπισμένης και αποπροσανατολισμένης μάζας των ψηφοφόρων, που πάντα καθορίζει μέσα από την άγνοια της και την αδυναμία της απέναντι στην χειραγώγηση οποιασδήποτε μορφής, τα πολιτικά δρώμενα μιας χώρας όπως είναι η Ελλάδα, που ποτέ δεν λειτούργησε μια αυθεντική, αλλά μόνο μια κατ’ επίφαση δημοκρατία. Το «διαίρει και βασίλευε» ταυτόχρονα, σαν εγγυημένη στρατηγική επικράτησης των ξένων συμφερόντων, στον τόπο μας έχει γράψει ιστορία. Ο

Κρόνος εξακολουθεί να κατασπαράζει τα ίδια τα παιδιά του σ’ αυτόν τον τόπο. Εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε καλά την τέχνη της διχόνοιας και της αυτοκαταστροφής, «βγάζοντας τα μάτια μας με τα ίδια μας τα χέρια», αφήνοντας στον «ξένο δάκτυλο» το ρόλο του παρατηρητή-τοποτηρητή. Το όποιο «ποτάμι» σχηματιστεί στο άνυδρο τοπίο της πολιτικής ζωής του τόπου, να είμαστε σίγουροι ότι θα λειτουργήσει σαν πλημμυρίδα που θα συμπαρασύρει ότι πλέει στην επιφάνεια, στον αφρό, των άλλων κομμάτων, ιδιαίτερα των αντιμνημονιακών, αποδυναμώνοντας και αποδιοργανώνοντας τα. Η απομυθοποίηση εν καιρώ του νέου πολιτικού σχήματος απλώς θα επιβεβαιώσει εκ νέου την αρχή αδράνειας και αδιαφορίας, που υιοθετούν ολοένα και περισσότεροι πολίτες απέναντι στην πολιτική, λόγο της επικρατούσας σήψης των δομών μέσα από την διαφθορά και την κατάχρηση εξουσίας.

Σε κρίσιμες καμπές το πνεύμα αλληλεγγύης πιστεύετε επικρατεί ή

το «σώζων εαυτό σωθήτω»; Ποια η γνώμη σας;

Θυμάμαι σαν παιδί του Δημοτικού έγραφα στις εκθέσεις μου σχετικά με τον προορισμό του ανθρώπου, ότι έγκειται στο να βοηθάει τους συνανθρώπους του στα πλαίσια της κοινωνίας ν’ απολαμβάνουν ισοτιμία, να έχουν μια καλύτερη και πιο δίκαιη ζωή. Αυτό μας το δίδαξε ο πατέρας μας, ο Γιώργος Βαλαβάνης, μέσα από προσωπικούς και οικογενειακούς αγώνες, φυλακές και εξορίες, σ’ εμένα και στην αδελφή μου Νάντια, συγγραφέα και αγωνίστρια της αριστεράς, σήμερα βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό πράττει η καθεμιά μας από το δικό της μετερίζι. Θυμάμαι που ρωτούσα την αδελφή μου πριν λίγους μήνες πως τα πάει με το βουλευτιλίκι και μου έλεγε πως δεν χορταίνει τον ύπνο καθημερινά, για να μπορέσει να μελετήσει όσο πιο καλά μπορεί όλα όσα πρόκειται να ψηφιστούν και να προλάβει να συντάξει η ίδια τις τοποθετήσεις της, να γράψει τα άρθρα που της ζητούν οι εφημερίδες, καθώς και τις ομιλίες της στις πολιτιστικές κ.α. εκδηλώσεις που την καλούν. Ξέρετε πολλούς Έλληνες βουλευτές στην ιστορία της ελληνικής δημοκρατίας, που να κινδυνεύουν να πάθουν υπερκόπωση; Το να είσαι επικεντρωμένος στο κοινωνικό σου έργο και την αλληλεγγύη προς τους συνανθρώπους σου, υπερβαίνοντας το μικρό εγώ σου, είναι η ποιότητα που χρειαζόμαστε σήμερα στην Ελλάδα σε όλα τα επίπεδα κοινωνικής οργάνωσης, από τον τελευταίο άστεγο που μοιράζεται με άλλους ένα πεζοδρόμιο ή ένα ξενώνα αστέγων, μέχρι τις δομές λειτουργίας της οικογένειας, των οικογενειακών κ.α. επιχειρήσεων, της πολυκατοικίας, της γειτονιάς, των συνεταιρισμών, μέχρι την κορυφή της πυραμίδας τη Βουλή και το μέγαρο Μαξίμου. Την ανθρωπιά και την καλοσύνη την διδασκόμαστε σαν παιδιά από τους παππούδες, τους γονείς μας και τους δασκάλους, όλους τους ενήλικες που ασκούν εξουσία και επιρροή πάνω μας, κυρίως μέσα από το προσωπικό παράδειγμα τους και την εξασκούμε με τ’ αδέλφια μας, τους φίλους, τους συμμαθητές μας, αργότερα με τους συντρόφους μας, τα παιδιά μας και τους συναδέλφους μας. Δεν έχει σημασία αν στον

ιδεολογικό πυρήνα της διδασκαλίας βρίσκεται το «αγαπάτε αλλήλους» του χριστιανισμού ή ενός άλλου πνευματικού μονοπατιού, η ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη της αριστερής ιδεολογίας, τα ιδανικά του προσκοπισμού ή η αγάπη για τη ζωή πάνω στον πλανήτη του

οικολογικού κινήματος. Οτιδήποτε μπορεί να μας κάνει καλύτερους ανθρώπους, μπορεί να είναι ένας δρόμος για μας και τους άλλους. Πριν από χρόνια ακολούθησα για κάποιο διάστημα το μονοπάτι του Βουδισμού επειδή στην φιλοσοφία και την πρακτική του μιλάει για την «μποντιτσίτα», το άνοιγμα της καρδιάς. Από τότε ζητώ στην προσευχή μου και προσπαθώ στη ζωή μου καθημερινά να βοηθάω όχι μόνο τους ανθρώπους, αλλά όλα

ανεξαιρέτως τα «όντα», μέχρι και το τελευταίο να μπορέσει να ξεφύγει από τον πόνο και την δυστυχία. Σίγουρα ακούγεται πολύ ρομαντικό, όμως αυτό το όραμα για μια καλύτερη κοινωνία και ζωή πάνω στον πλανήτη γη, μπορεί να μας βοηθήσει να μην αλληλοφαγωθούμε στα δύσκολα, αλλά να δημιουργήσουμε μικρές ενεργές ομάδες πολιτών, δίκτυα συμπαράστασης και αλληλεγγύης μέσα από μια αίσθηση ενότητας και κοινών στόχων. Όλοι

και όλα είναι ένα. Το είπαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι. Παραμένει αιώνια οικουμενική αλήθεια.

Πόσο αποδέχεστε την άποψη πως οι Έλληνες αρνούνται να «μεγαλώσουν», να «ενηλικιωθούν» ως κοινωνία και αναζητούν σωτήρες να τους λύσουν τα προβλήματά τους ; Θεωρείτε πως η συγκεκριμένη άποψη είναι ένα αυτομαστίγωμα κάποιων ή πως έχει βάση η παραπάνω άποψη;

Η εθνική μας ταυτότητα εμπεριέχει ιστορικά ένα βαθύ ρήγμα. Έχουμε από την μια τις δάφνες και το κλέος των αρχαίων προγόνων μας, το μέγεθος της κληρονομιάς των οποίων δεν συνειδητοποιούμε επουδενί. Μεγαλοπιανόμαστε και ταυτιζόμαστε ως επί το πλείστον με θεαματικά ιστορικά γεγονότα όπως την νίκη κατά των Περσών, την επεκτατική

επέλαση του Μεγάλου Αλεξάνδρου κ.α., δίχως να εμβαθύνουμε στο ελληνικό πολιτιστικό θαύμα, παραπαίοντας χωρίς επίγνωση ανάμεσα στην ημιμάθεια και την αλαζονεία. Τα 400 χρόνια ραγιαδισμού και η συνειδητοποίηση της χρόνιας εξάρτησης μας από ξένες δυνάμεις

και ξένα συμφέροντα, μας έχουν από την άλλη δημιουργήσει «το σύνδρομο του Καραγκιόζη», που ρακένδυτος και ξυπόλητος λοξοκοιτάει πάντα προς το σεράι του βεζίρη, τη βεζιροπούλα και όλα τα γλεντοκοπήματα που γίνονται εκεί ερήμην του. Πάσχουμε από το σύνδρομο του πεινασμένου αδελφού, οι δάφνες ως γνωστόν δεν τρώγονται, γι’ αυτό και

πέσαμε στο μεγάλο φαγοπότι και ξεκοκαλίζαμε τις παχιές αγελάδες που αγοράζαμε με το πλαστικό χρήμα. Τώρα βέβαια το γλέντι τελείωσε, όλα αυτά δεν ήταν παρά μια παγίδευση του ελληνικού έθνους ώστε να βρεθεί χρεώστης και ν’ αρχίσει το μεγάλο ξεπούλημα. Ναι, είμαστε ανώριμοι σαν λαός, γιατί μάθαμε να χρειαζόμαστε σωτήρες και να τρώμε

περισσότερα απ’ ότι παράγουμε, ενώ όλα στη ζωή είναι δράση και αντίδραση. « Όπως στρώσουμε θα κοιμηθούμε». Τώρα έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία να μάθουμε, να εξελιχθούμε, να ωριμάσουμε μέσα από τα λάθη μας. Αλλιώς θα παραμείνουμε οι «ιθαγενείς» της Ευρώπης και των διεθνών συμφερόντων, που θα ξεγελιόμαστε ξανά και ξανά από ψεύτικες

χάνδρες και φρούδες υποσχέσεις. Αυτός ο τόπος είναι τόσο πλούσιος σε πνευματικά επιτεύγματα, σε φυσικά πλεονεκτήματα, σε στρατηγική θέση, σε ορυκτό πλούτο. Είναι κυριολεκτικά ένας ιερός, ευλογημένος τόπος. Σπούδασα και εργάστηκα για μια δεκαετία στη Γερμανία. Διαπίστωσα ότι στην μεγάλη μας πλειοψηφία εμείς οι Έλληνες είμαστε πολύ πιο ευφυείς από τους Γερμανούς. Η διαφορά όμως είναι ότι εκείνοι συνήθως συμπεριφέρονται πιο «έξυπνα», ενώ εμείς πιο «κουτά». Η ενηλικίωση μας σαν έθνος προϋποθέτει το ν’ αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να πάψουμε να χρειαζόμαστε ξένους κηδεμόνες και νταβατζήδες εσωτερικής κατανάλωσης. Αλλιώς είμαστε άξιοι της μοίρας μας. «Θέλει

αρετή και τόλμη η ελευθερία».

Η γενιά του Πολυτεχνείου είχε ένα καταλυτικό ρόλο μετά τη δικτατορία. Συμμερίζεστε την άποψη, αρκετών, πως έχει βαριές ευθύνες για τα σημερινά προβλήματα της Ελλάδας; 

Φυσικά ευθύνες έχει τόσο η γενιά του Πολυτεχνείου, που σε μεγάλο βαθμό ξεπουλήθηκε και μετεξελίχθηκε σε αρπακτικό μέσα από δομές εξουσίας και φαγοπότι με χρυσά κουτάλια, όσο και η γενιά των πατεράδων μας με την βαριά κληρονομιά του πολέμου, της υποδούλωσης, της πείνας, του εμφυλίου. Το λάθος των τελευταίων ήταν πως θέλησαν να μας τα προσφέρουν όλα, ώστε σαν «παιδιά» τους να μην κοπιάσουμε, να μην στερηθούμε, να μην ματώσουμε κι εμείς, όπως μάτωσαν εκείνοι. Αυτό είναι ένα θεμελιώδες λάθος όσον αφορά την ανθρώπινη φύση. Ότι δεν αποκτάς με τον ιδρώτα σου, δεν το πονάς, δεν το κάνεις ποτέ δικό σου. Η εμπειρία δεν μεταγγίζεται όπως το αίμα. Δημιουργείται πάντα εκ νέου από τον φορέα της και είναι αυστηρά προσωπική υπόθεση. Κάθε γενιά δικαιούται να

χαράξει τον δικό της δρόμο και να τον ασφαλτοστρώσει με τα δικά της λάθη. Παθαίνουμε, μαθαίνουμε. Όσον αφορά τη γενιά του Πολυτεχνείου σίγουρα ισχύει το ότι στα νιάτα μας είναι φυσικό να είμαστε όλοι επαναστάτες, κάτι σαν μια παρατεταμένη εφηβεία, ενώ κατά την ωριμότητα μας γινόμαστε πιο συντηρητικοί, υπερθεματίζοντας για να μην χάσουμε τα κεκτημένα. Όταν σπούδαζα στην Λειψία επί σοσιαλισμού παρατηρούσα σαν φοιτήτρια την

εξουσία που προσδίδει η καρέκλα στους «μικρούς» ανθρώπους. Όσο πιο «μικρός», ελλειμματικός ο άνθρωπος, τόσο πιο «μεγάλη» η καρέκλα. Έτσι είναι που δημιουργείτε το είδος του «καρεκλοκένταυρου». Μπορούμε να παραμείνουμε σεμνοί και ταπεινοί με τον εαυτό μας; Επί παντός καιρού; Και στα παλάτια και στο πεζοδρόμιο; Με την επίγνωση ότ τίποτα πραγματικά δεν μας ανήκει; Ότι όλοι είμαστε φιγούρες ενός πλανόδιου θιάσου, που

διαρκώς σκαρφίζεται νέα θεατρικά δρώμενα, μέσα σε μια ανάσα που είναι η ζωή; Τέτοιους πολίτες και τέτοιους πολιτικούς χρειαζόμαστε. Ώστε να μπορέσουμε, από καταφρονημένο έθνος χρεωστών να μεταμορφωθούμε. Σ’ αυτούς που μαθαίνοντας, μετατρέπουν τα λάθη τους σε πανοπλία. Που ξαναγίνονται ισχυροί και μάχιμοι, ώστε να μπορέσουν να ξαναπαλέψουν στα μαρμαρένια αλώνια. Έχοντας σκοτώσει πρώτα τον εσωτερικό τους δράκο, που κατοικεί και κατατρομοκρατεί την επικράτεια της συνείδηση τους. Πρώτα

αυτόν, αν θέλουν να νικήσουν και τους ξενόφερτους δράκους.

Γιατί οι νέοι δεν έχουν τον παλμό, την αγωνιστικότητα άλλων δεκαετιών;

Θεωρείτε πως οι οικογένειες δημιούργησαν μια τρυφηλή νεολαία, που δύσκολα βγαίνει να διαμαρτυρηθεί;

Οι σημερινοί νέοι που είναι τα δικά μας παιδιά και πληρώνουν τις δικές μας αμαρτίες, τα δικά μας λάθη, βρίσκονται σε εξαιρετικά δεινή θέση τόσο όσον αφορά τις υλικές τους προϋποθέσεις όσο και τον ψυχισμό τους, το ηθικό τους, το όραμα τους για τη ζωή. Μεγαλωμένοι με τους παππούδες, που όπως είπαμε αρχή τους ήταν να τους τα προσφέρουν όλα άκοπα, με γονείς καριέρας, που ακόμα και οι μανάδες έβαλαν παντελόνια και χειραφετήθηκαν με λάθος τρόπο, έφυγαν από το σπίτι και τη θηλυκότητα τους,

παριστάνοντας τους άντρες, μεγάλωσαν χωρίς ανθρώπινα σημεία αναφοράς και αξίες ζωής, σε κλουβιά από μπετόν γεμάτα πλαστικά παιχνίδια και πλαστικά όνειρα, μπροστά σε μια οθόνη και μέσα σε μια τρισδιάστατη «δήθεν» πραγματικότητα. Με ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τους ζητούσε να γίνουν παπαγάλοι και άλογα κούρσας, συλλέκτες διπλωμάτων χωρίς απόσταγμα πραγματικής γνώσης και σοφίας, νοιώθουν προδομένοι να έχουν διδακτορικό και να τους αναλογεί η ανεργία, μια θέση ντελιβερά ή μια μετανάστευση δίχως εισιτήριο επιστροφής. Η γενιά των παιδιών μας είναι πολύ πικραμένη και πολύ θυμωμένη.

Τα παιδιά μας τα ευνουχίσαμε μαζί με τους παππούδες τους στο όνομα της αγάπης. Τους στερήσαμε το δικαίωμα του παιχνιδιού στην αλάνα, την επαφή με την φύση , το δικαίωμα του να είναι μαζί με τα άλλα, τα παιδιά του τραγουδιού, «παιδιά με το γρατζουνισμένο γόνατο». Με παγωμένη καρδιά και απέραντη εσωτερική μοναξιά δεν έχουν από που να κρατηθούν, που να ξεσπάσουν και εκτονώνονται νοερά ξεκοιλιάζοντας «ζόμπι»

ερωτευμένα με «λυκάνθρωπους».

Τι απαντάτε σε όσους υποστηρίζουν πως η ψυχολογικοποίηση των προβλημάτων δεν τα λύνει, αλλά τα αναπαράγει;

Υπάρχει η άποψη, που είναι και σωστή, ότι σε οτιδήποτε στρέψουμε την προσοχή μας, το ενδυναμώνουμε. Και ξέρουμε βάσει του Νόμου της Έλξης, ότι έλκουμε ενεργειακά αυτό το οποίο μας απασχολεί, είτε είναι κάποιος φόβος, είτε επιθυμία ή διακαής πόθος. Γι’ αυτό αν τείνουμε να βλέπουμε μισοάδειο το κύπελλο με το νερό της ζωής, μάλλον στο άδειο έως μισοάδειο κύπελλο θα πρέπει να αρκεστούμε. Εν αντιθέσει με εκείνον που έλκει την

θετικότητα μέσα από μια θέαση που επιτρέπει στα πράγματα να είναι μισογεμάτα, προσφέροντας έτσι στον εαυτό του την ικανοποίηση μιας μελλοντικής βελτίωσης και πληρότητας. Οι πολέμιοι της χρήσης του εργαλείου της Ψυχολογίας για την ανάλυση, ερμηνεία και θεραπεία τόσο των ατομικών, όσο και των κοινωνικών προβλημάτων στηρίζονται στη θεωρία της θετικής σκέψης. Αυτό που ξεχνούν είναι ότι κάποιες διαταραχές είναι τόσο βαθιές και οδυνηρές, ώστε χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε τα

«χειρουργικά εργαλεία» της Ψυχοθεραπείας, για να αναδείξουμε το όποιο πρόβλημα στο όποιο βάθος της ψυχής ή των κοινωνικών διαστρωματώσεων κι αν βρίσκεται, για να καταφέρουμε να καθαρίσουμε και να θεραπεύσουμε σε βάθος την ψυχική πληγή ή την κοινωνική σήψη, αποσοβώντας έτσι το συνεχές «κακοφόρμισμα» , τη «μόλυνση» ή την επικίνδυνη «γάγγραινα». Είναι σαν να ζητάμε από τον οδοντίατρο να μην εξαγάγει το χαλασμένο δόντι ή εάν το κάνει, να μη μας πονέσει καθόλου, να μην τρέξει αίμα κατά την διαδικασία της εξαγωγής. Κάποια πράγματα, κάποιες αλήθειες είναι από τη φύση τους οδυνηρές. Πονάνε ούτως ή άλλως και λειτουργούν καταστροφικά μέσα από ατομικούς ή συλλογικούς μηχανισμούς απώθησης. Εμείς αποφασίζουμε για το αν θα επιλέξουμε την ψυχολογική παρέμβαση ή την διατήρηση του προβλήματος μαζί με τον πόνο και τις

επιπτώσεις διαρκείας.

Βλέπετε κάτι ελπιδοφόρο να γεννιέται από την κρίση; Αν ναι, τι είναι αυτό;

Είμαι πολύ αισιόδοξη. Παρότι πιστεύω ότι έχουμε ακόμα μπροστά μας μια καθοδική πορεία που δεν έχει ολοκληρωθεί. Δεν έχουμε φτάσει ακόμα στον πάτο. Έχουμε μεν περιορίσει αρκετά τις καταναλωτικές μας ανάγκες και επιθυμίες, αλλά δεν έχουμε στην μεγάλη μας πλειοψηφία πει «το ψωμί ψωμάκι», πολλοί έχουμε δουλειά έστω με περιορισμένο εισόδημα, καρδιοχτυπούμε, αλλά δεν μας έχουν κόψει ακόμα το ρεύμα, δεν μας έχουν κατάσχει το σπίτι ή τις καταθέσεις στην τράπεζα. Όσο η κρίση οξύνεται τόσο ο χάρτης της καθημερινότητας μας θα μεταβάλλεται. Έχω άνεργο πελάτη από το κοινωνικό ιατρείο, που μεγαλώνει μόνος του δύο παιδιά στην εφηβεία και δίνει καθημερινά μάχη, όπως οι Έλληνες στην κατοχική Αθήνα, για να τους εξασφαλίσει ένα πιάτο φαγητό. Το να ζούμε την κάθε στιγμή, την κάθε ώρα, την κάθε μέρα σαν να είναι κάτι μοναδικό, με την αίσθηση ότι ενώ εμείς προσπαθούμε, κάνουμε ότι μπορούμε, «έχει κι ο θεός» και βιώνοντας όντως στην μέγιστη απελπισία να εμφανίζεται ένα χέρι, μια σανίδα σωτηρίας από το πουθενά, μας δίνει την υπέροχη αίσθηση ότι δεν είμαστε μόνοι, ότι είμαστε μαζί και όλοι μαζί είμαστε μια δύναμη που ακόμα δεν την έχουμε συνειδητοποιήσει. Μια δύναμη που θυμίζει τον Γκιούλιβερ, τον γίγαντα του παραμυθιού, που κοιμάται «αλυσοδεμένος» από τα δεσμά των Λιλιπούτειων. Οραματίζομαι την κρίση να μετασχηματίζεται σε μια νέα ποιότητα. Οραματίζομαι τον γίγαντα να αφυπνίζεται. Βλέπω στο μέλλον την Ελλάδα με μια νέα γενιά ποιοτικών πολιτών και πολιτικών να λειτουργεί αυτόνομα και δημοκρατικά, μια χώρα πλούσια σε πόρους, ελεύθερη, με πνευματική ανάπτυξη και πολιτισμό, όπως πραγματικά της αξίζει να είναι σαν χώρα. Έχοντας με επιτυχία βγει από το κουκούλι και μετασχηματίσει την κρίση σε ευκαιρία.

Ηράκλειο Κρήτης, 25/26 Μαρτίου 2014

Βιογραφικό της Τερέζας Βαλαβάνη

Γεννήθηκε το 1958 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Διπλ. Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια του Πανεπιστημίου της Λειψίας στην Γερμανία με 30ετή επαγγελματική εμπειρία. Εργάστηκε με Ελληνίδες μετανάστριες, σε αναμορφωτήριο θηλέων και σε πανεπιστημιακή κλινική στη Γερμανία.

Με εκπαιδευτικούς στο Κόσσοβο, σε σχολείο με παιδιά με ειδικές ανάγκες στην Αθήνα, με δικό της γραφείο, με ομάδες εγκλείστων και με εξαρτημένα άτομα στο Ηράκλειο. Το 2003 δημιούργησε στο Ηράκλειο τον Πολυχώρο «Ευρυάλη» και το 2009 τη «Σχολή Σχέσεων», όπου σύνδεσε την

θεραπεία με την τέχνη και τον πολιτισμό. Έκανε πολιτιστικές ερασιτεχνικές εκπομπές με το ραδιόφωνο της ΕΡΑ. Γράφει ποίηση, παραμύθια, δοκίμια, και ζωγραφίζει. Το 2012 παρουσίασε τις ακουαρέλες της με θέμα «Θάλασσα. Ποια Θάλασσα;» σε ατομική έκθεση στην Αγία Γαλήνη. Τον Αύγουστο του 2013 ξεκίνησε να ασχολείται με θεραπευτικό τουρισμό. Είναι ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου «Συνομιλώντας με τον Μινωικό Πολιτισμό» και ετοιμάζει μαζί με ομάδα καλλιτεχνών και χειροτεχνών μια ομαδική έκθεση το Νοέμβρη του 2014 στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου.

Σχόλια αναγνωστών

Επισκέπτης 17/04/2014 18:22:27

Η διαστροφή της πραγματικότητας υπό την επιστημονικοφανή Φεμινιστική θεώρηση. ...και υπάρχουν άνθρωποι που τα παίρνουν στα σοβαρά!

Επισκέπτης 28/03/2014 14:22:02

Διόρθωση: Όχι "μαζικού μανιακού μιμητισμού " αλλά "μαζικού μιντιακού μιμητισμού " ήθελα να γράψω (ας όψεται η αυτοματοποιημένη διαδικασία διορθώσεων του word....).

ΚΩΣΤΑΣ ΘΕΟΚΛΗΤΟΥ επισκέπτης 28/03/2014 14:15:58

Αξιόλογη συνέντευξη με εμπεριστατωμένες απόψεις σε φλέγοντα θέματα της

επικαιρότητας, αν και προσωπικά δεν ασπάζομαι κατά βάση την ισχύουσα τοποθέτηση επ'

αυτών, διότι αν λάβουμε υπόψη ανάλογες και χειρότερες καταστάσεις που έχει βιώσει το

έθνος μας, προσωπικά συμπεραίνω ότι οι σημερινές ακραίες αντιδράσεις πολλών

συνανθρώπων μας είναι αποτέλεσμα ενός μαζικού μανιακού μιμητισμού που δημιουργεί

τέτοιου είδους ακραίες αποφάσεις σε τόσους πολλούς αυτόχειρες (τις δεκαετίες του 40 &

50 δεν υπήρχαν όλα αυτά τα αλαλάζοντα μέσα μαζικής ενημέρωσης να αναμασούν συνέχεια την τραγικότητα των συνθηκών που και τότε ίσχυε, κι έτσι δεν δημιουργούταν μαζική

υστερία και απόγνωση)