Γνωρίζετε τι ακτινοβολίες εκπέμπουν τα καλώδια της ΔΕΗ και των κτιριακών ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων, οι ηλεκτρικές συσκευές, πίνακες, μετασχηματιστές και άλλες πηγές που μας περιβάλλουν; Υπάρχουν κίνδυνοι;
Πώς δημιουργούνται
Το ηλεκτρικό ρεύμα μεταφέρεται από σταθμούς παράγωγής μέσω...
γραμμών υψηλής τάσης (150-400kV) στους υποσταθμούς της ΔΕΗ. Η τάση του ρεύματος υποβιβάζεται με τη χρήση μετασχηματιστών και μέσω του δικτύου διανομής (καλώδια πάνω σε κολώνες ή υπογείως) φτάνει στον μετρητή του σπιτιού και από εκεί στον ηλεκτρικό πίνακα, στα καλώδια στους τοίχους, στα φώτα, στις πρίζες και στις ηλεκτρικές συσκευές (με τάση 230V).
γραμμών υψηλής τάσης (150-400kV) στους υποσταθμούς της ΔΕΗ. Η τάση του ρεύματος υποβιβάζεται με τη χρήση μετασχηματιστών και μέσω του δικτύου διανομής (καλώδια πάνω σε κολώνες ή υπογείως) φτάνει στον μετρητή του σπιτιού και από εκεί στον ηλεκτρικό πίνακα, στα καλώδια στους τοίχους, στα φώτα, στις πρίζες και στις ηλεκτρικές συσκευές (με τάση 230V).
Όλα τα παραπάνω αγώγιμα μέρη του ηλεκτρικού δικτύου επειδή βρίσκονται υπό τάση παράγουν ηλεκτρικά πεδία εναλλασσόμενου ρεύματος, ενώ όταν διαρρέονται από ρεύμα παράγουν και μαγνητικά πεδία εναλλασσόμενου ρεύματος.
Το ρεύμα αποκαλείται εναλλασσόμενο γιατί τα ηλεκτρόνια στους ηλεκτροφόρους αγωγούς αλλάζουν φορά κίνησης 50 φορές το δευτερόλεπτο (συχνότητα 50Hz στην Ευρώπη).
Τι προκαλούν στον άνθρωπο
Σύμφωνα με τον οδηγό της Διεθνούς Επιτροπής Προστασίας από τις Μη-Ιονίζουσες ακτινοβολίες [i], η αλληλεπίδραση με τα εναλλασσόμενα ηλεκτρικά πεδία προκαλεί την ροή ηλεκτρικών φορτίων στο ανθρώπινο σώμα και τον επαναπροσανατολισμό των ηλεκτρικών δίπολων στους ιστούς, ενώ τα μαγνητικά πεδία προκαλούν την κυκλοφορία ηλεκτρικών ρευμάτων ερεθίζοντας τα νευρικά, μυϊκά και αισθητήρια κύτταρα.
Ισχυρά ηλεκτρικά πεδία όπως αυτά που υπάρχουν κάτω από γραμμές υψηλής τάσης προκαλούν το ανασήκωμα στις τρίχες μας ενώ ισχυρά μαγνητικά πεδία σε ένα χώρο προκαλούν το τρεμοπαίξιμο της οθόνης των υπολογιστών ή της τηλεόρασης (όχι στις νεότερες οθόνες LCD).
Οι ακτινοβολίες χαμηλών συχνοτήτων έχουν συνδεθεί με τις αποβολές εγκυμοσύνης, το Αλτσχάϊμερ, την λευχαιμία, τον καρκίνο του στήθους και του δέρματος, την αϋπνία, τις θρομβώσεις, βλάβες στο DNA, τον διαβήτη, την σκλήρυνση κατά πλάκας, τις νευρωτικές διαταραχές, την κατάθλιψη κ.α. (βλέπε έρευνες).
Λόγω της σύνδεσης τους με τη πρόκληση παιδικής λευχαιμίας, έχουν καταταχθεί στα πιθανά καρκινογόνα το 1998 από το Εθνικό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Υγείας των Η.Π.Α. (NIEHS) [ii] και το 2001 από το Διεθνές Πρακτορείο Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας [v].
"Νέες έρευνες, δείχνουν ότι σχεδόν όλες οι μάστιγες που έπληξαν τον άνθρωπο από τον 20ο αιώνα, όπως η παιδική λευχαιμία, ο καρκίνος του στήθους, το κακόηθες μελάνωμα και το άσθμα μπορούν να συνδεθούν με τη χρήση του ηλεκτρισμού" Δρ. Samuel Milham, Ιατρικός ερευνητής εξειδικευμένος στην εργασιακή επιδημιολογία [iii]
Μάθετε περισσότερα για τις επιπτώσεις στην υγεία
- Bioinitiative Report (η σύνοψη των μέχρι σήμερα ερευνητικών δεδομένων για τις επιπτώσεις των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων χαμηλών συχνοτήτων)
- Οδηγός επιπτώσεων από τις ακτινοβολίες χαμηλών συχνοτήτων (Δρ. Neil Cherry, Πανεπιστήμιο Lincoln Νέας Ζηλανδίας)
Πηγές Ακτινοβολίας Χαμηλών Συχνοτήτων
Ηλεκτρικές συσκευές
Όταν συνδέσουμε μια συσκευή στην πρίζα, λόγω της ηλεκτρικής τάσης παράγονται ηλεκτρικά πεδία.
Όταν την θέσουμε σε λειτουργία, παράγονται και μαγνητικά λόγω της ροής του ηλεκτρικού ρεύματος.
Πιο υψηλά ηλεκτρικά πεδία συνήθως οι συσκευές με διπολικό φις αντί για σούκο λόγω έλλειψης γείωσης.
Πιο υψηλά μαγνητικά πεδία παράγουν οι συσκευές:
- μεγάλης κατανάλωσης όπως η κουζίνα, ηλεκτρικές θερμάστρες, ενδοδαπέδια θέρμανση, μπόιλερ κ.α.
- χαμηλής τάσης που λειτουργούν με μετασχηματιστή ισχύος όπως: φορτιστές, ηλεκτρικά ρολόγια, laptop, εκτυπωτές, φωτιστικά 12V.
- με ηλεκτρικό μοτέρ όπως το ψυγείο, το μπλέντερ, η ηλεκτρική σκούπα, οι ανεμιστήρες, το σεσουάρ κ.α
Σχετικά με την ακτινοβολία των laptop
Η χρήση laptop αποτελεί σημαντική πηγή έκθεσης σε τεχνητές ακτινοβολίες για μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.
Λόγω της άμεσης επαφής με το σώμα μας τα παραγόμενα από τη συσκευή ηλεκτρομαγνητικά πεδία μας εκθέτουν σε υψηλές τιμές ακτινοβολίας, συνήθως πολύ υψηλότερες από τα προτεινόμενα ασφαλή όρια έκθεσης:
- ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία χαμηλών συχνοτήτων λόγω της μπαταρίας, των καλωδίων και των ηλεκτρικών τους κυκλωμάτων
- ηλεκτρομαγνητικά πεδία υψηλών συχνοτήτων λόγω των κεραιών WLAN ή Wi-Fi που χρησιμοποιούν για να συνδεθούν ασύρματα με τα μόντεμ ρούτερ
Υπάρχουν έρευνες που συνδέουν τη χρήση laptop με βλάβες στο DNA και υποβάθμιση της αναπαραγωγικής ικανότητας. Δείτε σχετικά άρθρα:
Ειδικά για τα παιδιά υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία για τη χρήση λαπτοπ και ασύρματου ίντερνετ: Growing Concern of the WiFi Radiation Impact on Children.
Πληθώρα πληροφοριών θα βρείτε και στο άρθρο της Home Biology για τις επιπτώσεις από το ασύρματο ίντερνετ.
Τι προτείνουμε:
- βγάζετε το από την πρίζα και χρησιμοποιείτε το μόνο με την μπαταρία όσο αυτή είναι φορτισμένη (στατικά πεδία βιολογικά πιο φιλικά στον άνθρωπο από τα εναλλασσόμενα)
- τοποθετώντας επιπλέον το laptop σε κάποια βάση για laptop, η οθόνη ανυψώνεται στο εργονομικά σωστό ύψος του κεφαλιού και αποφεύγετε μελλοντικά προβλήματα στον αυχένα
- απενεργοποιείτε την ασύρματη λειτουργία του laptop (αλλά και του desktop, tablet και κινητού σας) όταν δεν σας είναι απαραίτητη. Η κεραία τους εκπέμπει ακτινοβολία ακόμη και αν δεν είστε συνδεδεμένοι στο ίντερνετ!
- αντικαταστήστε την ασύρματη σύνδεση του ίντερνετ με ενσύρματη, χρησιμοποιώντας καλώδιο δικτύου για να συνδέσετε τον υπολογιστή με το μόντεμ
- εναλλακτικά χρησιμοποιείστε το σύστημα σύνδεσης στο διαδίκτυο που αποκαλείται Broadband over power lines (BPL) ή power-line Internet (Βάζετε έναν αντάπτορα Powerline σε μια πρίζα και τον συνδέετε με το router και τους υπόλοιπους αντάπτορες Powerline σε πρίζες των απομακρυσμένων δωματίων που θέλετε να έχετε ίντερνετ και τις συνδέετε με τους εκεί Η/Υ ή λάπτοπ). Η τεχνολογία αυτή ωστόσο δεν αποτελεί το ιδανικό υποκατάστατο της δικτύωσης με καλώδιο ethernet αφού περνάει σήμα υψηλής συχνότητας στο ηλεκτρικό δίκτυο της κατοικίας, επιβαρύνοντας την υπάρχουσα ακτινοβολία των καλωδίων (ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία).
- απομακρύνετε τo laptop μπορείτε να το από το σώμα σας με τη βοήθεια ενός εξωτερικού πληκτρολογίου
Ηλεκτρονικές συσκευές
Πολλές ηλεκτρονικές συσκευές δημιουργούν απότομες μεταβολές της τάσης παραμορφώνοντας το απλό ημιτονοειδές σήμα των 50Hz με αρμονικές χιλιάδων Hz.
Το φαινόμενο αποκαλείται «Βρώμικός ηλεκτρισμός», γιατί συντελεί στην υπερθέρμανση του ουδετέρου αγωγού και την πρόωρη γήρανση των μηχανημάτων.
Συσκευές που «μολύνουν» το ηλεκτρικό δίκτυο είναι οι:- λάμπες φθορισμού και εξοικονόμησης ενέργειας
- αντάπτορες εναλλασσόμενου ρεύματος
- διακόπτες dimmer με ηλεκτρονικό ρυθμιστή έντασης
- κλιματιστικά inverter
- εναλλάκτες φωτοβολταϊκων συστημάτων
- τηλεοράσεις, υπολογιστές, φούρνοι μικροκυμάτων κλπ
Η σύγχρονη εξάπλωση της χρήσης των παραπάνω διατάξεων, μετέβαλλε την κυματομορφή των ακτινοβολιών χαμηλών συχνοτήτων με αποτέλεσμα οι ακτινοβολίες που δεχόμαστε σήμερα από τα καλώδια της ΔΕΗ, των κτιριακών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και τις ηλεκτρικές συσκευές να είναι πιο επιβαρυντικές.
Ο «Βρώμικός ηλεκτρισμός» έχει συνδεθεί με την επιδείνωση στο σύνδρομο έλλειψης προσοχής (ADD), στην σκλήρυνση κατά πλάκας και τον διαβήτη [iv] .
Καλώδια κτιριακών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων
Τα εντοιχισμένα ηλεκτροφόρα καλώδια παράγουν ηλεκτρικά πεδία με κατεύθυνση σημεία χαμηλότερου δυναμικού (όπως το ανθρώπινο σώμα) 24 ώρες το 24ωρο ενώ παράγουν και μαγνητικά όταν καταναλώνουμε ρεύμα (ανάβουμε τα φώτα, λειτουργούμε ηλεκτρικές συσκευές κ.α.)
Ελλείπεις γειώσεις ή σφάλματα στην μόνωση των καλωδίων δίνουν συχνά ασυνήθιστα υψηλές μετρήσεις ηλεκτρικών πεδίων. Συνηθισμένη πηγή είναι και τα φωτιστικά στην οροφή που δεν έχουν συνδεθεί με τον αγωγό προστασίας (γείωση).
Υψηλά μαγνητικά πεδία σε ολόκληρο το σπίτι δημιουργούνται συχνά εξαιτίας λανθασμένης συνδεσμολογίας (όπως συνδέσεις ουδετέρων αγωγών από διαφορετικά κυκλώματα) οι οποίες αποτελούν και κίνδυνο για εκδήλωση πυρκαγιάς ή ηλεκτροπληξία.
Ηλεκτρομηχανικές εγκαταστάσεις
Υψηλά ηλεκτρικά ή/και μαγνητικά πεδία μπορεί να προέρχονται από εγκαταστάσεις όπως:
- μετρητής ρεύματος και ηλεκτρικός πίνακας
- μετασχηματιστές
- μηχανισμός ανελκυστήρα
- εναλλάκτης (inverter) και φορτιστής φωτοβολταικού συστήματος
- λέβητας κλπ.
Σύστημα θέρμανσης κτιρίου
Οικίες που χρησιμοποιούν ηλεκτρικό σύστημα θέρμανσης και όχι αέριο ή πετρέλαιο αναμένεται να έχουν υψηλότερα επίπεδα μαγνητικής ακτινοβολίας ακόμη και τις ώρες ύπνου δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα.
Υψηλά ηλεκτρομαγνητικά πεδία δημιουργούν και τύποι ενδοδαπέδιας θέρμανσης, που δεν χρησιμοποιούν πλαστικούς σωλήνες νερού αλλά ηλεκτροφόρους αγωγούς. Εξαίρεση αποτελεί η ενδοδαπέδια θέρμανση με θωρακισμένους ηλεκτροφόρους αγωγούς (μηδενίζουν τα ηλεκτρικά πεδία εναλλασσόμενου ρεύματος) και διπλού πυρήνα (twin-core - μειώνουν τα μαγνητικά πεδία εναλλασσόμενου ρεύματος).
Γραμμές μεταφοράς και διανομής της ΔΕΗ
Είναι τα καλώδια της ΔΕΗ που μεταφέρουν ηλεκτρικό ρεύμα πάνω σε μεταλλικούς πυλώνες (υψηλή τάση) και ξύλινες ή τσιμεντένιες κολώνες (χαμηλή τάση) και αποτελούν τις ποιο αναγνωρίσιμες πηγές ακτινοβολιών χαμηλών συχνοτήτων.
Μάθετε περισσότερα για ακτινοβολίες από τoυς πυλώνες και τα καλώδια υψηλής τάσης της ΔΕΗ.Μετασχηματιστές ΔΕΗ
Στην Αθήνα υπάρχουν 3.500 μετασχηματιστές εγκαταστημένοι σε υπόγεια κατοικιών και 12.000 σε υπαίθριους χώρους (βλέπε φωτό).
Υπάρχουν μετασχηματιστές ελαίου ή αέρος. Κάποιοι παλαιότεροι μετασχηματιστές ελαίου περιέχουν κλοφέν, το οποίο θεωρείται επικίνδυνο για την υγεία και έχει απαγορευτεί.
Τα υψηλά μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται γύρω από τους μετασχηματιστές, μειώνονται σε κοντινή απόσταση. Δεν συμβαίνει όμως συνήθως το ίδιο με τα μαγνητικά πεδία που προέρχονται από τα καλώδια μέσης και χαμηλής τάσης που συνδέονται σε αυτούς.
Υπερβάσεις των ορίων έκθεσης που προτείνουν επιστημονικοί οργανισμοί για την αποφυγή προβλημάτων υγείας συχνά προέρχονται από μη εμφανείς πηγές ακτινοβολίας (ασύρματες συσκευές γειτόνων, καμουφλαρισμένες κεραίες κινητής τηλεφωνίας, αγείωτες ηλεκτρικές συσκευές, σφάλματα στην ηλεκτρική καλωδίωση κ.α.). Με τον Έλεγχο Ηλεκτρομαγνητικής Επιβάρυνσης θα μάθετε πόση ακτινοβολία δέχεστε στους χώρους όπου περνάτε τον περισσότερο χρόνο σας και όλους τους απλούς τρόπους για να την μειώσετε.
[i] ICNIRP Guidelines for limiting exposure to time varying electric, magnetic and electromagnetic fields (up to 300GHz)
[iii] Camilla Rees- Magda Havas, Public Health SOS – The Shadow Side of the Wireless Revolution
[iv] Havas M, (2006) Electromagnetic hypersensitivity: biological effects of dirty electricity with emphasis on diabetes and multiple sclerosis.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου