Γράφει ο Καθηγητής Θεόδωρος
Η. Αποστολόπουλος
Στη βενετοκρατούμενη Κέρκυρα στις 10 Φεβρουαρίου 1776, ήρθε στη ζωή το τρίτο από τα εννέα παιδιά της οικογένειας Καποδίστρια, ο Ιωάννης. Ο πατέρας του, Αντώνιος Καποδίστριας, ήταν σημαντική προσωπικότητα του νησιού. Νομικός, σπουδασμένος στην Πάντοβα και αριστοκράτης παλαιάς κοπής, με μεγάλη περιουσία και μεγάλο κύρος. Η μητέρα του Αδαμαντία καταγόταν από την Κύπρο.
Ο Ιωάννης έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο μοναστήρι της Αγίας Ιουστίνης της Γαρίτσας. Διδάχθηκε λατινικά, ιταλικά και γαλλικά. Σε...
ηλικία 17 ετών ταξίδεψε στη Βενετία και τον επόμενο χρόνο εγκαταστάθηκε στην Πάντοβα. Ο πρώτος γιος της οικογένειας, ο Βιάρος, σπούδασε νομικά. Ο Ιωάννης ήθελε να γίνει γιατρός. Στο Πανδιδακτήριο πήρε τις βάσεις. Παρακολούθησε νομικά, φιλοσοφία και ιατρική. Στις 10 Ιουνίου 1797, πήρε το dottorato του, το διδακτορικό του δίπλωμα. Η τόλμη του τον ώθησε στη χειρουργική.
Επιστρέφοντας στην πατρίδα του το 1797, ο νεαρός κόμης άρχισε να εξασκεί τη χειρουργική. Ο Ιωάννης αφιέρωσε τη ζωή του στη διάρρηξη του τείχους της αμάθειας. Η φήμη του ως χειρουργού ξεπέρασε τα σύνορα του νησιού. Θεράπευε τους ποπολάρους ασθενείς δωρεάν. Σύμφωνα με μια άποψη, εξάσκησε την Ιατρική παράλληλα με την πολιτική του δράση μέχρι το 1808, όταν έφυγε για τη Ρωσία. Ήταν βαθύτατα θρησκευόμενος. Λέγεται ότι ενδύθηκε μυστικά το μοναχικό σχήμα, γι' αυτό φορούσε πάντα μαύρα ενδύματα. Για το λόγο αυτό δεν παντρεύτηκε ποτέ.
Ο πατέρας του είχε διασχίσει έφιππος την Κωνσταντινούπολη και είχε πάρει στα χέρια του, ως αντιπρόσωπος της Επτανήσου Πολιτείας, το διάταγμα του Σουλτάνου με το οποίο αναγνωριζόταν η αυτονομία της. Ο πατέρας του τάχτηκε υπέρ των Ρώσων ίσως γιατί πίστευε ότι ο Τσάρος ήταν η προσφορότερη δίοδος του Ελληνισμού προς την πολιτική και θρησκευτική απαγκίστρωση από την Πύλη.
Η ζωή του Καποδίστρια ήταν ένας διαρκής αγώνας. Στην αρχή της σταδιοδρομίας του στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας επεδίωκε την απομόνωση και τη μελέτη. Δανειζόταν βιβλία από τη βιβλιοθήκη της Αυτοκρατορίας. Αργότερα ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη. Είχε λίγα ρούχα και περίμενε να του στείλει καινούρια ρούχα η μητέρα του. Δεν είχε καμιά επιθυμία να πλουτίσει. Όταν ως Υπουργός Εξωτερικών απέκτησε καλά έπιπλα, τα πούλησε και έδωσε τα χρήματα στους Έλληνες εμπόρους της Οδησσού. Αυτοί τα διπλασίασαν ύστερα από παράκληση του και έστειλαν τέσσερα καράβια με στάρι στην πεινασμένη Ελλάδα.
Η άφιξη του Κυβερνήτη
Ο υπηρέτης του Καποδίστρια, Μπρούνο, οι γραμματείς του Μπετάν και Μπιτό, ο Σταμάτης Βούλγαρης και ο Ιωάννης Δόμπολης επιβιβάστηκαν με τον Κυβερνήτη στην κορβέτα «Wolf» του βρετανικού πολεμικού από το λιμάνι της Αγκόνα. Στα ανοιχτά της Κέρκυρας επιβιβάζεται στο βρετανικό πολεμικό «Warspite 74». To «Warspite 74» έφτασε στο λιμάνι της Μάλτας. Εκεί ο Κόδριγκτον, ο νικητής της ναυμαχίας του Ναβαρίνου (1827), θέλησε να έχει καθαρές εξηγήσεις με τον Καποδίστρια ότι θα έκανε μόνο ό,τι τον διέταξε η βρετανική Κυβέρνηση που απέρρεε από τη Συνθήκη του Λονδίνου της 6ης Ιουλίου 1827 (του πρώτου διπλωματικού εγγράφου που αναγνώριζε την πολιτική ύπαρξη της Ελλάδος). Η συνθήκη αυτή ήταν έργο του Κόδριγκτον.
Στις 14 Ιανουαρίου 1828 το «Warspite» έβαλε πλώρη για την Ελλάδα. Η θαλασσοταραχή ανάγκασε το «Warspite» να ελλιμενιστεί στο Ναύπλιο το βράδυ της 18ης Ιανουαρίου 1828. Ο Καποδίστριας διανυκτέρευσε στο πλοίο και το πρωί της επομένης για πρώτη φορά της ζωής του πάτησε το πόδι του στα άγια χώματα της πατρίδας του. Νέοι με στεφάνια δάφνης του πρόσφεραν ένα κλαδί ελιάς. Περπάτησε ο Κυβερνήτης και έφτασε στον Αϊ-Γιώργη και παρακολούθησε τη δοξολογία.
Την Κυριακή 23 Ιανουαρίου 1828 το «Warspite» ξεκίνησε για την Αίγινα και ξημερώματα ελλιμενίστηκε. Ο Κυβερνήτης κατέβηκε στο λιμάνι μέσα σε
επευφημίες από το συγκεντρωμένο πλήθος και πήγε στη μητρόπολη της Παναγίας, όπου θα ψαλλόταν η επίσημη δοξολογία.
Προσωρινή Κυβέρνηση
Πρόβουλος Οικονομικών ορίστηκε ο Υδραίος Γεώργιος Κουντουριώτης, Πρόβολος των Εσωτερικών ο Αχαιός Ανδρέας Ζαΐμης και των Στρατιωτικών ο Μανιάτης Πετρόμπεης Μαυχρομιχάλης. Γραμματέας Επικρατείας ορίστηκε ο Σπυρίδων Τρικούπης.
Εκλογή του Κυβερνήτη:
Με το ψήφισμα ΣΤ' της 2 Απριλίου 1827, η Εθνοσυνέλευση είχε ψηφίσει: Α. Ο κόμης Καποδίστριας εκλέγεται, επ' ονόματι του Ελληνικού Έθνους
Κυβερνήτης της Ελλάδος. Β. Ως τοιούτος θέλει κυβερνήσει την Ελληνική Πολιτείαν κατά τους καθεστώτας νόμους.
Γ. Η διάρκεια της επιτροπείας παρά του έθνους εις αυτόν εξουσίας
προσδιορίζεται στους επτά χρόνους. Δ. Διορίζεται τριμελής επιτροπή δια να κυβερνήσει την Ελλάδα εν απουσία
του και θέλει παύσει άμα φθάσει ο Κυβερνήτης εις την Ελλάδα. Ε. Το παρόν ψήφισμα να καταχωρηθεί εις τον κώδικα των ψηφισμάτων και
κοινοποιηθεί δια του τύπου.
Εν Τροιζήνι της 2 Απριλίου 1827.
Ο Πρόεδρος Γεώργιος Σισίνης
Ο Γραμματεύς της συνέλευσης
Ν. Σπηλιάδης
Στους χαλεπούς καιρούς που περνάμε μας λείπει ένας Ιωάννης Καποδίστριας. Υπήρξε κορυφαίος Ευρωπαίος και θερμός Έλληνας. Διετέλεσε επί μακρόν διπλωματικός σύμβουλος του Τσάρου Νικολάου και μετά Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Στο Συνέδριο της Βιέννης εξισορρόπησε τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών δυνάμεων και διασφάλισε την 99ετή Ευρωπαϊκή ειρήνη από το 1815 έως το Μεγάλο Πόλεμο το 1914. Είχε βαθιά ευρωπαϊκή παιδεία, έζησε στην Ευρώπη και τον σέβονταν επιφανείς Ευρωπαίοι.
Ωστόσο, παρέμεινε μέχρι το θάνατο του γνήσιος Έλληνας, πιστός στην Ορθοδοξία και στο γένος. Όταν εκλήθη ως Κυβερνήτης βρήκε τη Ρούμελη σκλαβωμένη, τους Οθωμανούς σε όλα τα φρούρια του Μοριά και ένα Κράτος δίχως σύνορα, που οι Προστάτιδες Δυνάμεις είχαν αναγνωρίσει απλώς αυτόνομο, αλλά υποτελές στο Σουλτάνο. Είχε φτώχεια, πείνα και χιλιάδες ορφανά του Αγώνα.
Παρέλαβε άδεια ταμεία και δημόσιο χρέος 70.000.000 χρυσά φράγκα από το δάνειο της ανεξαρτησίας που αντίπαλες φατρίες είχαν λεηλατήσει. Από τότε, επί 188 χρόνια το δημόσιο χρέος προς τους ξένους μένει θηλιά στο λαιμό της Ελλάδος, αλλά επιτρέπει στο πολιτικό σύστημα να εξαγοράζει τους Κομματικούς πελάτες του. Αυτό το πολιτικό σύστημα περιέγραψε ο ίδιος στις 10 Ιουνίου 1827. «Δεν βρίσκεται άλλος τόπος γνωστός εις εμέ, καθώς εν Ελλάδι, όπου χιλιάδες οικογενειών ανέστιων υφίστανται πλησίον των κλεπτών. Αι άθλιαι αυταί οικογένειαι πάσχουσιν εξ' αιτίας των κλεπτοτάτων αρχόντων, υπουργών και Καπιτάνων».
Η παρακαταθήκη που παραδειγματίζει, φρονηματίζει και απαντά καταλυτικά στα θεμελιώδη αιτήματα της εποχής μας. Αποκαλύπτει πως, στο ελάχιστο διάστημα μιας τριετίας, ένας μοναδικός άνθρωπος διέσωσε και δικαίωσε την Εθνεγερσία, κατοχύρωσε την εθνική ανεξαρτησία, οργάνωσε ένα σύγχρονον κράτος μέσα στο χάος και την πενία, αντιμετώπισε την έξωθεν επικυριαρχία των ξένων και την έσωθεν αποσχιστική εξουσία ιδιοτελών τοπαρχών πολιτικών, υπερασπίσθηκε την εθνική ανεξαρτησία και διαμόρφωσε το ελληνικό έθνος.
Από την πρώτη έως την τελευταία στιγμή της θητείας του ο Κυβερνήτης δεν άγγιξε ούτε έναν οβολό του Δημοσίου και πάταξε τη διαφθορά. Το 1829 η Εθνική Συνέλευση όρισε τα έξοδα του Κυβερνήτη και αποφάσισε να τον αποζημιώσει το έθνος, μόλις μπορέσει, για όσα πολλά είχε ήδη δαπανήσει ο ίδιος από την περιουσία του. Αρνήθηκε αμέσως τη χορηγία και απάντησε:
«Επράξαμε όσα ηδυνήθημεν δια να αποδείξωμεν ότι οι Έλληνες μόνον με τας θυσίας των και όχι δια προσωπικών πλεονεκτημάτων, δύνανται να φθάσουν όσα υπόσχεται εις αυτούς η εθνική ανεξαρτησία και η ελευθερία. Δια τούτο δεν θα δεχθώμεν τα έξοδα του Κυβερνήτη, ούτε θα εγγίσωμεν μέχρι οβολού τα δημόσια χρήματα προς ιδίαν ημών χρήσιν».
Μετά δύο εβδομάδες γράφει στους τρεις Επιτρόπους Οικονομικών: «Μετά μεγάλης απορίας και λύπης μανθάνομεν ότι δεν εδώκατε ακόμη λόγον της Οικονομικής σας διαχειρίσεως. Η Κυβέρνηση σας διόρισε επικεφαλήν διοικήσεων ίνα σας παραστήσει ως παράδειγμα εις πάντας τους πολίτας».
Αφιερωμένος μέχρι τελευταίας πνοής στην πατρίδα, υποφέρει αγόγγυστα όλα τα μαρτύρια και τις τραγικές συνέπειες του εμφυλίου πολέμου που το υποτελές σύστημα εξαπέστειλε εναντίον του. Γνωρίζει άριστα ότι η Γαλλία και προπάντων η Αγγλία, απεργάζονται με τους κοτζαμπάσηδες την εξουδετέρωση του. Διαισθάνεται ότι έρχεται το τέλος του, αλλά μένει πιστός στο έργο του.
Η δολοφονία του Καποδίστρια
Το πρωινό της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, ο Κυβερνήτης με την ολιγάριθμη φρουρά του (τον μονόχειρα Κρητικό Κοζώνη ή Κοκκώνη) και έναν στρατιώτη ξεκίνησε στις 6.35, προκειμένου να μεταβεί στο ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο, για να εκκλησιαστεί. Οι δύο φρουροί βάδιζαν λίγα βήματα πίσω από τον Καποδίστρια.
Λίγο μακρύτερα από το ναό (περίπου 100 έως 150 μ. από την είσοδο του ναού), ο Κωνσταντίνος και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης πλησίασαν τον Καποδίστρια από πίσω, τον χαιρέτησαν και τον προσπέρασαν, φθάνοντας πρώτοι στην εκκλησία. Ο Κυβερνήτης ανταπέδωσε το χαιρετισμό. Φθάνοντας πριν από τον Καποδίστρια στην εκκλησία ο Κωνσταντίνος στάθηκε έξω από την Εκκλησία και στη δεξιά πλευρά, ενώ ο Γεώργιος κοντά στην πύλη της Εκκλησίας.
Ο Καποδίστριας με το τσόχινο παλτό του και λίγα βήματα από το πλατύσκαλο της εκκλησίας, έβγαλε το καπέλο του για να εισέλθει στην εκκλησία ασκεπής. Την ίδια ακριβώς στιγμή ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης τον άρπαξε με το αριστερό του χέρι και τον πυροβόλησε με την πιστόλα που κρατούσε στο δεξί του χέρι, στην περιοχή του ινιακού οστού (στη βάση του κρανίου), και συγκεκριμένα πίσω από το δεξιό αυτί. Σχεδόν ταυτόχρονα ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης μαχαίρωσε τον Καποδίστρια με το αμφίστομο μαχαίρι στη δεξιά βουβωνική περιοχή.
Ο μονόχειρας συνοδός του Καποδίστρια πυροβόλησε τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη πληγώνοντας τον στην πλάτη, ενώ ο στρατηγός Φωτομάρας του επέφερε το τελειωτικό χτύπημα. Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης προσέτρεξε στην Γαλλική Πρεσβεία και ζήτησε άσυλο. Παραδόθηκε στην Ελληνική Δικαιοσύνη από τον Πορτογάλο Φρούραρχο του Ναυπλίου, ο οποίος παρέδωσε και το φονικό μαχαίρι.
Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης δικάστηκε από ένα στρατοδικείο και με συνοπτικές διαδικασίες καταδικάστηκε σε θάνατο στις 11 Οκτωβρίου 1831.
Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια ήταν η πρώτη πολιτική δολοφονία αρχηγού κράτους στην Νεώτερη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος. Η ανάμειξη της Αγγλίας και της Γαλλίας θεωρείται πλέον δεδομένη. Αμέσως μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη, ακολούθησε χάος και αναρχία, που άνοιξε το δρόμο για την επιβολή της «Ελέω θεού» βασιλείας του Όθωνα.
Με ενέργειες του Καποδίστρια ο Γάλλος Στρατηγός Μεζόν έδιωξε από την Πελοπόννησο τον Ιμπραήμ (1827).
Βιβλιογραφία:
Π. Πασπαλιάρης: «Ο Ιωάννης πίσω από τον Καποδίστρια» Καθημερινή. Περιοδικό «Ιστορία Εικονογραφημένη». Περιοδικό «Ιστορικά θέματα» τ. 23.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου