ΤΟ "ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ 2015" ΣΤΟΝ ΣΩΤΗΡΗ ΓΥΦΤΑΚΗ! ΔΕΙΤΕ...

Η Βράβευση του Σωτήρη Ε. Γυφτάκη από τον Ελληνικό Πολιτιστικό Όμιλο Κυπρίων Ελλάδος , το γνωστό μας Ε.Π.Ο.Κ.

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ε.Π.Ο.Κ.) ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ 6^ουΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟΝΕΜΕΙ ΤΟ Α’ ΒΡΑΒΕΙΟ ΣΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΗ ΣΩΤΗΡΗ Ε. ΓΥΦΤΑΚΗ ΔΙΑ TO ΒΙΒΛΙΟ TOΥ....

«ΜΙΚΡΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗ»ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΑΥΤΟΥ ΑΡΤΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΙΜΕΛΗΜΕΝΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ,

ΤΟ ΩΣ ΑΝΩ ΒΙΒΛΙΟ ΕΠΙΛΕΓΕΤΑΙ ΚΙ ΩΣ «ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ 2015» ΤΟΣΟ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΑΦΥΡΗ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΔΙΑ ΤΑ ΑΙΣΙΟΔΟΞΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΤΟΥ.

Η ΑΠΟΝΟΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΛΕΤΩΝ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΗΝ 9^Η ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2016

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

(Υπογραφή)Δρ ΗΡΑΚΛΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ

Η Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

(Υπογραφή)

ΕΛ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ-ΒΑΡΝΑΒΑ

Μετά την απονομή του βραβείου μου αναφέρθηκα και στους παρακάτω Κύπριους  Ποιητές που είχα δημοσιεύσει σε διάφορα περιοδικά ,για τον Ανδρέα Κυπριανού Πρέσβη στην Πράγα και φίλο μου κι επίσης ένα κείμενο του ποιητή μας Κ. Π. Καβάφη για την Κύπρο.

Σωτήρης Ε. Γυφτάκης 

Αγαπητέ μου κύριε Ηρακλή Ζαχαριάδη Σου εύχομαι χρόνια πολλά και βέβαια επίσης καλά.

Είδα στο ιντερνέτ πως θα με τιμήσετε με το βιβλίο μου « Μικρή Ανθολογία Ευρωπαϊκής Ποίησης» και Σας ευχαριστώ πολύ. Σας στέλνω ωστόσο για τη δεύτερη ημέρα τα κείμενά για τους σπουδαίους Κύπριους  Λογοτέχνες,, ποιητές δοκιμιογράφους και θεατρικούς συγγραφείς κι ένα ποίημα που έγραψα στην Πράγα πριν  τριάντα χρόνια για τον αξιότιμο κύριο Ανδρέα Κυπριανό, που υπηρετούσε ως πρέσβης σε αυτές τις χώρες  τότε, συγγενή του  προέδρου σας ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ.

Αυτό θα επιθυμούσα να το μάθουν οι συμπατριώτες μου Μεσσήνιοι. Σας εύχομαι καλή δημιουργική δραστηριότητα  για πάντα. Με Σεβασμό κι άπειρη Εκτίμηση Σωτήρης Ε Γυφτάκης

 ΚΥΠΡΙΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ

 Μάνος Κράλης

 Εκατό χρόνια από τη γέννησή του

 Του Σωτήρη Ε Γυφτάκη

Σπουδαίος Κύπριος ποιητής Μάνος Κράλης λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Γεωργίου Μινωος είναι  από αυτούς που έγραψε  στη Δημοτική νέα Ελληνική Γλώσσα  και συνέβαλε αποφασιστικά  στην ανανέωση  του ποιητικού λόγου στην Κύπρο. Ο συμπατριώτης του ποιητής Νίκος Κρανιδιώτης  επισημαίνει για τον συμπατριώτη του ποιητή Μάνο Κράλη πως «διαθέτει  τη γνησιότερη  λυρική ποιητική φλέβα  μεταξύ των Κυπρίων ομοτέχνων του…»

Γεννήθηκε στα 1914 στη Λευκωσία  και αποφοίτησε από το Παγκύπριο Διδασκαλείο Λευκωσίας και το Διδασκαλικό Κολέγιο Μόρφου. Ασχολήθηκε κύρια με την ποίηση, αλλά και με το δοκίμιο και κριτικές βιβλίων, αλλά και ζωγραφικής, αλλά έγραψε κι αρκετά διηγήματα  

Ο ποιητής Μάνος Κράλης  υπήρξε λιγογράφος, λιτός  και ουσιαστικός και κυκλοφόρησε τρεις ποιητικές συλλογές τις ακόλουθες: «Ταξίδι στη γυμνή χρονιά στα 1936 και δυο χρόνια αργότερα στα 1938 την ποιητική συλλογή «Φθινόπωρο στην Κόλαση» και η Τρίτη του ποιητική συλλογή τιτλοφορείται «Επιτάφιος του Πληρώματος» που κυκλοφόρησε στα 1946. Στα 1973 κυκλοφόρησε το έργο του «Ποιητικά Άπαντα1936-1971», ενώ ένα χρόνο αργότερα είδε το φως της δημοσιότητας το σπουδαίο του  πεζογράφημα «Γεύση Θανάτου,1974» και μια δεκαετία αργότερα εξέδωσε το έργο του : «Επιτάφιον Έαρ, 1984» και την ίδια χρονιά εκδίδεται μια επιτομή της ποίησής του με τίτλο: «Τα Ποιήματα, 1936-1984», από τον εκδοτικό οίκο Μικρο-φιλολογικά!   Σημαντική υπήρξε η συμμετοχή του  στο πολύ γνωστό έργο: «Κυπριακή Μετασυμβολική Ποίηση» που εκδόθηκε στα 2005 από τον εκδοτικό οίκο Τόπος το 2005, όπου συμμετέχουν πολλοί Κύπριοι Ποιητές κι ανάμεσά τους οι : Κώστας Μόντης, Νίκος Κρανιδιώτης, Γλαύκος Αλιθέρσης, Τεύκτρος Ανθίας και άλλοι…

Ο ποιητής Μάνος Κράλης εργάστηκε ως δάσκαλος σε πολλά χωριά της Κύπρου και είναι άγνωστο αν κατόρθωσε να επιβιώσει μετά την τουρκική εισβολή  στην Κύπρο στα 1974 στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο…

Η ποίησή του γεμάτη  αγωνία και συμπόνια για τα ανθρώπινα, είναι μια αληθινή φωνή της εποχής μας, που την εκφράζει με όλων των ειδών τα ποιητικά σύμβολα και μεταφέρει στον αναγνώστη του κάποιες από τις ολότελα δικές του στιγμές φιλοσοφικής ενατένισης, χωρίς τίποτα από το πολυθρύλητο άγχος κάποιων μοντέρνων ποιητών μας.

Μερικά δείγματα  από την όμορφη ποίηση του Μάνου Κράλη σας δίνουμε πιο κάτω:

«Κοντά στις καμπανούλες του γιαλού

που κλαίνε τα χαμένα χελιδόνια

με πόδια γυμνά στις άγκυρες και τις θαλάσσιες ανεμώνες

κοντά στον Βουτηχτή,

που με κομμένα δάχτυλα ψάχνει για μαργαριτάρια

στον ύπνο μας τον ψαράδικο,

κατέβα θεέ των θαλασσών

κατέβα κύριε των υδάτων…

Στις ξύλινες, στις ξεπλυμένες αποβάθρες

σπασμένα γεφύρια του ουρανού,

τα χέρια σου μπλεγμένα στις ανεμόσκαλες

τα κόκκινα μαλλιά σου με τους γλάρους

-Σαν Βουτηχτής , στον ύπνο μας τον θαλασσοδαρμένο

κατέβα να ανοίξεις σαν κοχύλι την καρδιά μας…»

Είναι ένα μέρος  από το ωραίο του ποίημα :

«Σαν Βουτηχτής»

Ο σπουδαίος Κύπριος λόγιος έφυγε από τη ζωή στα 1989.

  

Νίκος Βραχίμης

Εκατό χρόνια από τη Γέννησή του

Του Σωτήρη Ε Γυφτάκη

Σπουδαίος Κύπριος ποιητής και πεζογράφος. Γεννήθηκα στην Αμμόχωστο στα 1914, όπου κι ολοκλήρωσε τον κύκλο των εγκύκλιων σπουδών και μετέπειτα μετέβη στην Αθήνα και γράφτηκε στην Ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών   και έπειτα στη Νομική  του ίδιου πανεπιστημίου, ωστόσο δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τις σπουδές του επανερχόμενος στην πατρίδα του.

Ο ποιητής Νίκος Βραχίμης θεωρείται  από τους ανακαινιστές  της Ελληνο-Κυπριακής Λογοτεχνίας πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έγραψε πολλά και ωραία ποιήματα και πεζά,, αλλά δυστυχώς χάθηκε νέος από αυτοκινητικό δυστύχημα στα 1961. Η πρώτη του ποιητική Συλλογή είδε το φως της δημοσιότητας στα είκοσι του χρόνια, στα 1934 κι έφερε τον τίτλο : «Ελντοράντο».

Μετά από μια πενταετία εκδίδεται η δεύτερη ποιητική συλλογή «Μεταπτώσεις, 1939» και μια Τρίτη του ποιητική συλλογή θα κυκλοφορήσει στα 1941 και φέρει τον τίτλο: «Αποσπάσματα».

Στα 1944  θα κυκλοφορήσει και το πρώτο του μυθιστόρημα « Ο Άγνωστος», ενώ παράλληλα πολλά του διηγήματα θα δημοσιευτούν σε περιοδικά κι εφημερίδες της Κύπρου μετά τον Πόλεμο. Ωστόσο άφησε ανέκδοτο σημαντικό  έργο.

Ο Νίκος Βραχίμης  γράφει  ποίηση σύγχρονη, αφιερωμένη στον άνθρωπο και στα καθημερινά του προβλήματα., απαλλαγμένη από ωραιολογίες και αχρείαστους για την εποχή του λυρισμούς.

Επηρεασμένος  σαφώς  από την ποίηση του  Ελλαδικού χώρου, δημιούργησε πραγματικά ένα  νέο σύγχρονο πνεύμα  στην Κυπριακή Λογοτεχνία, που τα ενδιαφέροντά της είναι  ελληνοπρεπή  κι ανθρώπινα, όπως οι Έλληνες πνευματικοί  ανθρώπου καθορίζουν τον ανθρωπισμό…

Παραθέτω ένα μικρό δείγμα της ποίησής του από το ποίημά του «Ιερουσαλήμ»:

«Έχω ξεχάσει που γεννήθηκα

και κανείς δεν ξέρει να με πληροφορήσει.

Οι δρόμοι ερήμωσαν από τη σκόνη και τα βήματα,

υπάρχει μόνο ένα κομμάτι ουρανού

και ο άνεμος

για να προσδιορίζει την διεύθυνση

σε αυτούς τους τόπους

που έχασαν το όνομά του

υποψιάζομαι…»

Τον φετινό Απρίλη  πραγματοποιήθηκε μια εκδήλωση  για την επέτειο των εκατό χρόνων από τη γέννησή του στο Θέατρο «ΕΝΑ»  από την πρόεδρό του Άννα Μαραγκού, όπου έγινε η παρουσίαση  η παρουσίαση του έργου του εμβληματικού ποιητή και πεζογράφου Νίκου Βραχίμη

Στη διοργάνωση συμμετείχε κι ο εκδοτικός οίκος «Χρυσοπολίτισσα» . Στη εκδήλωση  αυτή αναγνώστηκαν αρκετές σελίδες από το πεζογραφικό του έργου, αλλά απαγγέλθηκαν και πολλά  ποιήματα του. Το βιβλίο που χρησιμοποιήθηκε στην εκδήλωση ήταν της Ρήνας Κατσελλή και   έφερε τον τίτλο «Ανάγνωση της ζωής του από τα ευρισκόμενα έργα του Νίκου Βραχίμη».

Η εκδήλωση  ήταν κάτω από την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού της Κύπρου και του Δημαρχείου της Κερύνειας. Προβλήθηκε και η κινηματογραφική ταινία του έργου του τιμώμενου Κύπριου λόγιου  «Ο Άγνωστος». Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν πολλοί Κύπριοι πνευματικοί ανθρώποι, όπως και ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου  Κωστής Καδής..

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΝΤΗΣ

Κύπριος Ποιητής και Πεζογράφος

Εκατό χρόνια από τη γέννησή του

Του Σωτήρη Ε Γυφτάκη

Σπουδαίος ποιητής και πεζογράφος από τους σημαντικότερους της μεταπολεμικής γενιάς στην Κύπρο. Γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1914 στην Αμμόχωστο της Κύπρου και ήταν το έκτο και τελευταίο παιδί  του Θεόδουλου Μόντη και  της Καλομοίρας Μπατίστα. Η παιδική κι εφηβική του ηλικία σημαδεύτηκε  από το δράμα του θανάτου και της ορφάνιας.. Στην  ηλικία των οκτώ χρόνων  έχασε  τα δυο του αδέρφια. Ο Γιώργος Μόντης πέθανε από φυματίωση  στα 21 του χρόνια κι ο Νίκος Μόντης  μετά από τρεις εβδομάδες πέθανε από λευχαιμία στην ηλικία των 12 χρόνων. Μετά από τέσσερα χρόνια ο Κώστας Μόντης στα δώδεκα του χρόνια θα χάσει τη μητέρα του κι ο θάνατός της θα τον καθορίσει ως άνθρωπο και ποιητή. Λίγα χρόνια αργότερα στα δεκάξι του χρόνια  θα χάσει και τον πατέρα του και η ορφάνια θα του  στερήσει όλα τα εφόδια για την παραπέρα πορεία της ζωής του… Τελειώνοντας το γυμνάσιο στη Λευκωσία θα μεταβεί στην Αθήνα  και θα σπουδάσει πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας., ε3νώ ταυτόχρονα ασχολήθηκε με την ποίηση και τη δημοσιογραφία. Στα 1937 επιστρέφει στην Κύπρο  με πτυχίο Νομικής στα χέρια του και με πολύ καλό βαθμό, ωστόσο δεν θα μπορέσει στην Κύπρο να εξασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου, αφού η  αγγλική αποικιοκρατία δεν του αναγνώριζε το δίπλωμά του κι έτσι δα  εργαστεί ως υπάλληλος στην αρχή της σταδιοδρομίας του, ενώ παράλληλα ασχολείται με την δημοσιογραφία και την ποίηση και την έκδοση εφημερίδων και περιοδικών.

Στα 1939 θα εκδώσει το πρώτο του βιβλίο.. Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων  με τον τίτλο: «Η Γκαμήλα κι άλλα διηγήματα». Η δημοσιογραφική του δραστηριότητα τον έκανε γνωστό ευρύτερα στην Κύπρο και στα 1942 μαζί με τους φίλους του κι ομοτέχνους του Αχιλλέα Λυμπουρίδη και Φοίβο Μουσουλίδη θα ιδρύσουν το πρώτο επαγγελματικό θέατρο στην Κύπρο που θα φέρει τον τίτλο»Λυρικό» και κατά την περίοδο αυτή  έγραψε πλήθος επιθεωρήσεις και άλλα θεατρικά κείμενα.

Στα 1944 θα εκδώσει το δεύτερο βιβλίο του  πάλι  με διηγήματα  με τον τίτλο: «Ταπεινή Ζωή», ενώ την ίδια χρονιά παρουσιάζει και το θεατρικό του έργο «Ο Αντάρτης της Όσσας»,  και την ίδια περίοδο εκδίδει το περιοδικό «Θέατρο» και στα 1946 θα εκδώσει μια καθημερινή εφημερίδα, την «Ελευθέρα Φωνή», που ήταν αυτή που έκανε το πρώτο βήμα  για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα!. Το γεγονός αυτό του πρόσφερε τον πρώτο τίτλο τιμής για τις ιδέες του αυτές1

Την ίδια χρονιά θα εκδοθεί και η πρώτη του ποιητική συλλογή «ΜΗΝΥΜΑ» Ήδη έχει αρχίσει να γίνεται ευρύτερα γνωστός για τις πατριωτικές του προσπάθειες. Μερικά χρόνια αργότερα θα δει το φως της δημοσιότητας μια ακόμα ποιητική συλλογή με τίτλο: «Τραγούδια της Ταπεινής Ζωής». Έκτοτε  θα αφιερωθεί ολοκληρωτικά με την ποίηση.

Έτσι θα ακολουθήσουν οι εκδώσεις αρκετών ποιητικών συλλογών. Στα 1958 Κυκλοφορούν οι «Στιγμές» και το «Συμπλήρωμα των Στιγμών δυο χρόνια αργότερα, ενώ το 1964 θα κυκλοφορήσει η ποιητική συλλογή: «Ποίηση του Κώστα Μόντη» και την ίδια χρονιά οι «Κλειστές Πόρτες». Πρόκειται  για ένα λυρικό χρονικό του Κυπριακού Απελευθερωτικού Αγώνα. Κι ένα χρόνο αργότερα μια άλλη συλλογή με τίτλο: «Γράμμα στη Μητέρα και Άλλοι Στίχοι», ενώ στα 1968 κυκλοφορεί η συλλογή «Αγνώστω Ανθρώπω», ενώ την ίδια χρονιά με τον λόγιο  Ανδρέα Χριστοφίδη   εκδίδουν μια καλαίσθητη σύντομη «Ανθολογία Κυπριακής Ποίησης».. Στα 1969 θα κυκλοφορήσει μια πολύ καλή ποιητική συλλογή, όπως οι κριτικοί της εποχής αξιολογούν, με τον  υπέροχο τίτλο: «Εξ  Ιμερτής  Κύπρου».

Ο  σπουδαίος Κύπριος ποιητής και εξαίρετος πατριώτης  έλαβε πολύ ενεργό μέρος στον Κυπριακό Απελευθερωτικό Αγώνα  και υπήρξε ο σημαντικότερος πολιτικός καθοδηγητής της ΕΟΚΑ για την επαρχία Λευκωσίας και ήταν  μια από τις φωτεινές πνευματικές φυσιογνωμίες  της Κύπρου. Η ποίησή του  κοινωνική και φιλοσοφική  σκοπεύει σε στόχους εξύψωσης  του πολιτιστικού επιπέδου  του λαού του, άλλωστε  και όλη του η δραστηριότητα  αναδείχνει  την ποιότητα ενός εξαίρετου πολίτη πατριώτη…

Τα ποιήματά του επιγραμματικά, λιτά με στίχο πρωτότυπο φέρνουν συχνά τη σφραγίδα  επιρροών του από τον Καβάφη, τον Σεφέρη κι από τους αρχαίους Έλληνες λυρικούς  ποιητές χωρίς να μειώνεται η ποιητική του ποιότητα, για αυτό προτιμά την αφαιρετική ποίηση, και το επίγραμμα., έτσι επιτυγχάνεται η επιθυμία του  να δώσει στην ποίηση  τη σημερινή, αλλά και την πανάρχαια λειτουργία, δηλαδή την έκφραση  μιας βαθύτερης  σκέψης του πνευματικού κι ανήσυχου  ανθρώπου.

Η ποίηση του Κώστα Μόντη είναι σίγουρα η πιο αντιπροσωπευτική του τόπου  του και των αγώνων  του λαού της Μεγαλονήσου…

Θα πρέπει να του αναγνωριστεί επίσης η γενικότερη προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα, αφού είναι ένας από τους μοναδικούς Κύπριους ποιητές που έγραψε τόσα πολλά για πολλούς Έλληνες ποιητές και λόγιους , όπως για τον Διονύσιο Σολωμό, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Γεώργιο Βιζυηνό, Κωστή Παλαμά, Γρηγόριο Ξενόπουλο Νίκο Εγγονόπουλο, Μανώλη Αναγνωστάκη και πολλούς άλλους παλιότερους και νεότερους.

Θα κλείσω αυτό μου το αφιέρωμα στο μεγάλο Κύπριο ποιητή με κάποιες του ποιητικές αναφορές σε διάφορα θέματα, όπως την Ζωή, τον Χριστό, την Κάθοδο των Μυρίων και άλλα θέματα.

ΖΩΗ

«Μη μου αποσυνθέτετε αυτά , μη,

όλα τα αγάπησα γραμμή.

Αν ήταν να ξανάρχιζα

δεν ήθελα να λείψει

ούτε ένα δάκρυ απ΄ όσα δάκρυσα,

ούτε μια, απ΄ όσες ήπια, θλίψεις…»

ΧΡΙΣΤΟΣ

« Γιατί να επικαλεστεί πως ήταν γιος του Θεού

Δε χρειαζόταν τον Θεό,

ο Θεός τον χρειαζόταν…»

ΚΑΘΟΔΟΣ ΜΥΡΙΩΝ

Μας σκότωσαν τους αρχηγούς

κι επιστρέφουμε ακέφαλοι

με οδηγό (τι να κάνουμε;) έναν  γραφιά .

Όμως η αλήθεια είναι πως αυτοί οι γραφιάδες

ξέρουν να βρίσκουν την θάλασσα…»

ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΝΕΚΡΟ

Δεν θέλω να πω πως δεν τον πένθησαν

πως τυπικώς το πλήθος ήρθε.

Όλως αντιθέτως. Έβλεπες άλλωστε έκδηλη την θλίψη τους…

Παιδί εικοσιοκτώ χρονώ κι αγαπητός πολύ.

Μονάχα που έτυχε να είναι το νεκροταφείο στον κάμπο

και να είναι ο κάμπος πράσινος μες τον Απρίλη

και να είναι η ώρα της κηδείας τέτοια

που δεν γινόταν, σκόρπισε έπειτα ο κόσμος

και γέμισαν οι αγροί

κι αργά γύρισαν  πια όλοι στα σπίτια τους

μ΄ αγκαλιές αγριολούλουδα και ήλιο…»

Ο Κώστας Μόντης αποχαιρέτησε τούτο τον κόσμο στην πρώτη του Μάρτη του 2004.

Οι τρεις παραπάνω Κύπριοι  Ποιητές  έκλεισαν τα εκατό χρόνια από τη γέννησή τους τον περασμένο χρόνο(1914)

 

ΚΥΠΡΟΣ ΧΡΥΣΑΝΘΗΣ

(Εκατό χρόνια από τη γέννησή του)

Του Σωτήρη Ε Γυφτάκη

Από τους σπουδαιότερους Κύπριους ποιητές, πεζογράφους και δοκιμιογράφους. Κι όπως πολλοί αναφέρουν πως είναι η σημαντικότερη πνευματική μορφή της σύγχρονης Κύπρου.

Γεννήθηκε στη Λευκωσία  στα 19`15  και σπούδασε ιατρική στο πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου αποφοίτησε στα 1948.. Για ένα διάστημα  μετεκπαιδεύτηκε στην  στο Λονδίνο  και ύστερα εγκαταστάθηκε μόνιμα στο νησί, , όπου άσκησε το επάγγελμά του.. Δίδαξε παράλληλα και Υγιεινή  στην Παιδαγωγική Ακαδημία  της Κύπρου  και στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και για πολλά χρόνια εξέδιδε το πολύ γνωστό  περιοδικό: «Πνευματική Κύπρος», επιμελείται του περιοδικού»Φιλολογική Κύπρος» και τα ιατρικά περιοδικά «Ιατρική Κύπρος» και «Υγεία» Παράλληλα άσκησε το επάγγελμα  το ιατρικό.. Παντρεύτηκε τη Λούλα Ανδρέου με την οποία απέκτησε δυο γιους., ενώ παράλληλα υπήρξε και ιδρυτής του Δελτίου»Σχολικής Υγιεινής και Αντιλήψεως».Ιδρυτής των περιοδικών: «ιατρικό περιοδικό Κύπρου»(1937-1962), «Ιατρική Κύπρος» (1969-1976),»Ιατρική Χειρουργική Κύπρου»(1976-1979)

Για την επιστημονική του δραστηριότητα τιμήθηκε με τον «Σταυρό του  Τάγματος Αγίου Ιωάννου των Ιεροσολύμων» Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε στα 1932 με δημοσιεύσεις ποιημάτων του στην εφημερίδα «Παρατηρητής» της Λεμεσού. Ασχολήθηκε επίσης με την πεζογραφία, με την Παιδική Λογοτεχνία και το Θέατρο..  Υπήρξε επίσης υπεύθυνος κι άλλων περιοδικών, όπως « Η Χαρά των Παιδιών», «Θέματα Κριτικής»,  «Κυπριακοί  Καιροί» και «Λυρική Κύπρος». Συνεργάστηκε επίσης  με πολλά Ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά, αλλά και άλλα λογοτεχνικά περιοδικά Κύπρου, αλλά και με το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου(ΡΙΚ)Διετέλεσε πρόεδρος και αντιπρόεδρος  της Εταιρείας Ελλήνων  λογοτεχνών Κύπρου», αλλά και Γ. Γραμματέας του «Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών, Παράρτημα Κύπρου», Πρόεδρος της «Συμβουλευτικής Επιτροπής του ΡΙΚ»., αλλά και μέλος του «Εκπαιδευτικού Συμβουλίου Κύπρου», Πρόεδρος της  «Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών» .Γενικά η προσφορά του σε όλους τους τομείς  των Γραμμάτων και πολιτιστικών  τομέων της Κύπρου και έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Για το λογοτεχνικό του έργο τιμήθηκε από την «Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών» στα 1951., Επίσης τιμήθηκε με το «Δεύτερο  Ελληνικό Κρατικό Βραβείο Ποίησης» στα 1968. και την ίδια χρονιά από το Κυπριακό Κρατικό Βραβείο Ποίησης., αλλά και με τιμητικό δίπλωμα του Δήμου της Λευκωσίας. στα 1982., αλλά και με το βραβείο «Λάμπρου Πορφύρα της Ακαδημίας Αθηνών»  στα  1985, εδνώ παράλληλα  βραβεύτηκε με βραβεία και διακρίσεις σε πολλούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Στα 1953 γνωρίστηκε με τον νομπελίστα Έλληνα ποιητή Γιώργο Σεφέρη που επισκέφτηκε την Κύπρο και έγραψε πολύ καλά λόγια για το λογοτεχνικό έργο του Κύπριου συνάδελφου…

Ο ΚΥΠΡΟΣ ΧΡΥΣΑΝΘΗΣ[αποχαιρέτησε τούτο τον κόσμο στα 1998

Τα έργα του Κύπρου Χρυσάνθη είναι τα ακόλουθα:

Τα Ποιητικά: έργα

«Τα Σονέτα» 1942), «Μικρές Πατρίδες»1943, «Επιλύχνια» 1951, «Οι Ωδές των Ταπεινών Πλασμάτων» 1951, «Αποθεώσεις και Χορικά» 1953, «Στέφανος Αρετής»1954, «Συμφωνία στον Αέρα της Ενάτης του Μπετόβεν»1957 «Εύδημος  ο Κύπριος» 1958,»Παγκυπριονίκες» 1959, «Πάθος για ένα λεύτερο Ουρανό»1959, «Οι Μπαλάντες μιας  ηρωικής Εποχής» 1962, «Ώρα Πατρίδας» 1964, «Ο Διθύραμβος του Κυριάκου Μάτση» 1967, «Δώδεκα σελίδες  έμμετρα δοκίμια» 1966,»Λυρικός Λόγος» 1968, «Καλλιγράμματα»1969, «Η Ακολουθία του Εθνομάρτυρα Κυπριανού»1971

Τα πεζά του έργα:

«Στα Δύσκολα Χρόνια, νουβέλα» 1957, «Μικρές Ζωές, διηγήματα» 1958, «Κανάκης ο Κυπριώτης Κουρσάρος νουβέλα» 1959,»Το Ημερολόγιο του Γαλάζιου Κοριτσιού, νουβέλλα»1961, «Εννιά πικρά και ρωμαλέα διηγήματα» 1961,»Το Ξεσήκωμα των Σκλάβων νουβέλλα»1962, «Πεζός Λόγος» 1971,» Από το Ημερολόγιο ενός Γιατρού»1972,»Ιστορίες από την Κύπρο την αέρινη»1973.

Τα θεατρικά του έργα:

«Δημώνασσα» 1950,»Οι Θεομαχίες» 1951 «Η Μάχη των Μύλων»1960, «Ήταν όλοι τους ανδρείοι»1960, «Το Κρησφύγετο»1960, «Ελένη Παλαιολόγου»1962,  « Ο Κανάρης στη Λάπηθο»1962,»Γρηγόρης Αυξεντίου»1962,» Η Ανάσταση του Αντάρτη»1963 «Ο Ηράκλειος» 1964, «»Ιπποκράτης»1966, «Ο Ηρόφιλος»1969,»Αλέξιος ο πρώτος και οι Σταυροφόροι»1970,»Παπαλεόντιος ο Πρωτομάστορας»1971,’Δελφικές Αμφικτιονίες»1969,  «Αέτιος ο Αμιδηνός¨1969

Μεταφράσεις του:

«Σολομώντος  Άσμα Ασμάτων» 1939, «Ανθολογία από τον Ισπανό Χουάν Ραμόν Χιμένεθ»1958,»Δυο Ισπανοί λυρικοί»1963,»Πενήντα Κινέζικα Ποιήματα»1966, «130 Γιαπωνέζικα Ποιήματα» 1968

Με ένα τόσο  πλούσιο και πολύτιμο  έργο ο Κύπρος Χρυσάνθης ξεπερνά σαν πνευματική  παρουσία  και σαν δημιουργός  τα όρια της πατρίδας του και η φωνή του φτάνει έντονη  και γεμάτη τους παλμούς της ελληνικότητάς του, όπως επισημαίνει ο Έλληνας κριτικός λογοτεχνίας Δημήτρης Γιάκος

Ανικανοποίητος  με ένα αξεδίψαστο πάθος για την ανανέωση, ο Κύπρος Χρυσάνθης εμφανίζεται συνεχώς άγρυπνος απέναντι στον κάθε προβληματισμό, απέναντι σε κάθε τι νέο.

Τα ποιήματά του είναι η φιλοσοφημένη απόρροια μιας στάσης ζωής, έντιμης και πάντοτε θετικής. Τα δε πεζογραφήματα του  είναι η σωστή απεικόνιση της καθημερινής πραγματικότητας, ενώ τα θεατρικά του έργα  διχοτομούν και ανατέμνουν αυτή την πραγματικότητα και ζωντανεύουν πάνω στη Σκηνή  τους ανθρώπους και Ανδρέας Κυπριανός τις καταστάσεις τους , τα αιώνια σύμβολα  μιας ζωής όλο δημιουργία και αγώνα….

Ας δούμε και δυο του ποιήματα:

ΠΟΙΗΤΗΣ

Βαρυθυμιά.

Με γέλασεν

η πλάση.

Βαρυθυμιά.

Η λύρα  με έχει χάσει

και τώρα στα άγρια δάση

των θρήνων τριγυρνώ.

Τριγυρνώ και δεν μπορώ

το κλάμα να χαρώ

μήτε το δάκρυ,

μήτε τον στηθοδαρμό.

Μη μου ζητάς η λύρα πάλι

στα τέλεια της να πάλλει

πάθη κι αισθήματα παλιά.

Με εγέλασεν η πλάση
(βαρυθυμιά)

η λύρα μ΄ έχει χάσει

και θέλω πια

να κοιμηθώ, να κοιμηθώ….

 ΕΡΩΤΙΚΟ

Γλάστρα βασιλικού, πυκνό ανθολόι

τ΄ αχείλι σου κλειστό μα σαν μιλήσει

πετά λαός γιορτής σαν το μελίσσι

σε ρόδα αυτιά τ΄ ανάερο σου αχολόι.

Το πάτημά σου εικόνα όπου κυλήσει

και γόνατα των νέων το κομπολόι

που σε ακλουθεί και θείο περδικολόι

το βλέμμα σου  στον όποιο ροβολήσει

κι οι φορεσιές σου ανθοί της πάχνης

βαμβάκι του καπνού κι ατλάζι της αράχνης

δώσε μου  κι εμέ τον πλουμιστό σου πόθο

τη συλλογή σου γύρα να τη νοιώθω

ή αστροπελέκι ρίξε μου από πάνω

σαν το κλωνί να γείρω να πεθάνω…

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ

ο εξαίρετος φίλος μου

Αγαπητέ μου υπέροχε Συνέλληνα

που τόσες ημέρες τόσα πολλά μου πρόσφερες

ως εκπρόσωπος της Πολυαγαπημένης μας Κύπρου

που πάντα για μένα ήταν το  πιο αγαπημένο νησί

δίπλα στην πατρίδα μου, που τόσα  δεινά υπέφερε

τα τελευταία χρόνια κι εμείς στις δύσκολες ημέρες του,

δυστυχώς λίγα προσφέραμε και  η  κακούργα

δικτατορία βάλθηκε να το καταστρέψει, ωστόσο

φίλε μου Αντρέα το περασμένο Σάββατο που είχα

την ευκαιρία να δείξω στους ξεριζωμένους μου

συμπατριώτες στην Πράγα την πολύ σημαντική ταινία

1922 του Κούνδουρου πως είχα φέρει από την Ελλάδα ως προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου της Ελληνικής Πρεσβείας μας στην Πράγα εσύ καλέ μου φίλε μας τίμησες με τους δικούς  σου φίλους να έρθετε να δείτε την υπέροχη ταινία του Κούνδουρου και την επόμενη βραδιά ο Γραμματέας της Ελληνικής Πρσβείας, Σας κάλεσε σε  εστιατόριο στο κέντρο της πόλης και  μια ολόκληρη ώρα  κατακεραύνωσε τους τουρκοκύπριους

που ο Ντενκτάς ανακήρυξε σε τούρκικο κράτος την

αγαπημένη μας Βόρεια Κύπρο. Από τότε έως σήμερα

εγώ αναχωρώ για την Ελλάδα Σου εύχομαι καλή πορεία στην κυβερνητική σου δραστηριότητα πολύ αγαπητέ μου φίλε Ανδρέα Κυπριανέ.

31 Ιανουαρίου 1985 από την Πράγα…. 

            ΚΑΒΑΦΗΣ- ΕΛΓΙΝΕΙΑ ΜΑΡΜΑΡΑ-ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΣ

Ο μεγάλος Αλεξανδρινός ποιητής του Πανελληνισμού αφύπνισε όσο κανένας άλλος Νεοέλληνας, όχι μόνο της διασποράς, αλλά και του μητροπολιτικού Ελληνισμού, το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, δίνοντάς του παγκόσμια διάσταση μέσα από την ανεπανάληπτη ποίησή του, που από μόνη της, σίγουρα, με την  παγκοσμιότητα της ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας επάξια αντιπροσώπευσε τα νεοελληνικά γράμματα σε εποχές δύσκολες για τον ελληνισμό. 

            Δεν υπάρχει ποιητική ανθολογία σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα που να μην συμπεριλαμβάνει το μεγάλο μας Αλεξανδρινό ποιητή, σχεδόν από τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα. Ο Καβάφης ήταν ο πρώτος νεοέλληνας ποιητής που έγινε ευρύτερα γνωστός στην Εσπερία και μετά από μισόν αιώνα ήρθε να προστεθεί ο μεγάλος μας Κρητικός, Καζαντζάκης και πολύ αργότερα οι με το Νόμπελ λογοτεχνίας βραβευμένοι ποιητές μας Γιώργος Σεφέρης κι Οδυσσέας Ελύτης. Δεν θα ασχοληθώ εδώ με την ποίηση του Καβάφη, ίσως κάποια άλλη φορά να το πράξω. Σήμερα θα με απασχολήσουν όσο πιο περιληπτικά γίνεται δυο ιστορικής σημασίας θέματα, που είναι κι αρκετά επίκαιρα. Εξηγούμαι:

Ο ίδιος ο ποιητής στο βιβλίο του « Αναμνήσεις ενός Αλεξανδρινού» ο Τίμος Μαλάνος, είχε πει επί λέξει: « Εγώ είχα δυο ιδιότητες. Να κάμω ποιήματα και να γράψω ιστορία. Ιστορία δεν έγραψα και είναι αργά πλέον...Τώρα θα πείτε πως ξέρω ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορία. Το καταλαβαίνω. Κάνω το πείραμα και ερωτώ τον εαυτό μου: Καβάφη μπορείς να γράψεις μυθιστόρημα; Δέκα φωνές μου φωνάζουν όχι! Κάνω πάλι το ερώτημα: Καβάφη μπορείς να γράψεις θέατρο; Όχι μου φωνάζουν εικοσιπέντε φωνές πάλι. Κάνω και πάλι το ερώτημα: Καβάφη μπορείς να γράψεις ιστορία; Εκατόν είκοσι πέντε φωνές μου λένε: Μπορείς να γράψεις!...»

 Μπορεί να μην έγραψε ιστορία όπως εμείς το εννοούμε, αλλά σίγουρα υπήρξε ένας από τους ιστορικότερους ποιητές μας κι όχι μόνο απλώς ιστορίας, αλλά της διαχρονικότητάς της.

Πέρα όμως από τα γνωστά ιστορικά του  ποιήματα υπάρχουν και δυο θέματα που πιο πάνω ανάφερα. Τα Ελγίνεια Μάρμαρα και η Κύπρος, που τόσο απασχόλησαν τον ποιητή μας, όσο κανέναν άλλο συγκαιρινό του για τα ίδια αυτά εθνικά μας θέματα. και μάλιστα έντονα, πριν έναν και πλέον αιώνα.

Το 1891 στις 10 Απρίλη  δημοσιεύει άρθρο του στην αθηναϊκή εφημερίδα  «Εθνική» με τον εύγλωττο τίτλο:  «Αποδότε τα Ελγίνεια Μάρμαρα», όπου εμπεριστατωμένα καταγγέλλει την κατάφορη αδικία σε βάρος του έθνους. Μαζί με τον φιλίστορα και φιλέλληνα ιστορικό Φρειδερίκο Χάρισον  απαντάει στο άρθρο του Άγγλου Τζαίημς Νόουλς, εκδότη του Χρονικού «Δέκατος ένατος αιώνας», όπου ο φλεγματικός Βρετανός επιμένει να σφετερίζεται την κλεψιά του συμπατριώτη του Ελγίνου… Ο Καβάφης αναλύει διεξοδικά κι εμπεριστατωμένα το γιατί πρέπει να επιστραφούν  τα ελληνικά μάρμαρα.

Ακολουθούν δυο άρθρα ακόμη του ποιητή μας ένα στην ίδια αθηναϊκή εφημερίδα κι ένα άλλο  γραμμένο στην αγγλική γλώσσα που δημοσιεύεται στην ιταλόφωνη και συνάμα  γαλλόφωνη εφημερίδα Rivista Quindicinale  που εκδίδονταν  εκείνη την εποχή στην Αίγυπτο. Ο μεγάλος μας ποιητής πάλλονταν από πατριωτική θέρμη και γνωρίζοντας άριστα τα ιστορικά γεγονότα διεξοδικά αναλύει τα συμβάντα με τον Έλγιν κι απαιτεί  την άμεση επιστροφή τους στην Ελλάδα,  κι ας σημειωθεί πως δεν είχε ακόμα επισκεφτεί την Ακρόπολη. Όνειρο που πραγματοποίησε δέκα σχεδόν χρόνια αργότερα, το 1901.

Δυο χρόνια αργότερα ο Αλεξανδρινός ποιητής μας στην εφημερίδα «Τηλέγραφος» που εκδίδονταν στην Αλεξάνδρεια, στις 21 του Απρίλη 1893, δημοσιεύει άρθρο του με τον ενδεικτικό τίτλο «Το Κυπριακόν Ζήτημα», όπου πάλι τα βάζει με τους Εγγλέζους με τη συμπεριφορά τους απέναντι στους Έλληνες  της Νήσου κι ως λύση καταθέτει τις κατά πολύ πρωτότυπες ιδέες του. Έγραφε επιλέξει: «Να παραχωρηθεί η νήσος εις την Ελλάδα. Να αποζημιωθεί η Τουρκία δι ενός εκατομμυρίου λιρών, το οποίον θα εδανείζετο η Ελλάς ή η Κύπρος και δια τον τόκον και το τοκοχρεωλύσιον θα πλήρωναν  ετησίως οι νησιώται  με 50 χιλιάδες λίρες κι ούτως να δικαιωθεί ο διακαής πόθος των Κυπρίων…»

Έτσι έγραφε ο εξαίρετος πατριώτης και μεγάλος μας ποιητής πριν 123 χρόνια, παρόλο που πρόσφατα είχε προσληφθεί υπάλληλος σε κυβερνητικό γραφείο, εξαρτώμενο από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου, στο οποίο ωστόσο Άγγλοι κατείχαν τις καίριες θέσεις εκείνη την περίοδο στην Αίγυπτο.

 Νομίζω πως είναι ο μοναδικός Έλληνας ποιητής που τόσο πολύ ενδιαφέρονταν για την Ελλάδα και την Κύπρο μας.