Η απέραντη γοητεία του ψεύδους και παραπλάνησης
-------
Η γοητεία που ασκείται στο κοινό από ένα δημόσιο πρόσωπο, δεν...
έχει να κάνει με τη ρητορική δεινότητα, την πολιτική ευφυΐα και την εντιμότητα των προθέσεών του.
Πάνω στο ψέμα μηχανεύθηκαν ηγέτες ώστε να άρουν την ενοχή για θηριωδίες ή να κολακεύονται τα πλήθη, κτίσθηκαν αυτοκρατορίες.
Το ψέμα κτίζει παλάτια, με την βίαιη διαστροφή της αλήθειας από άτομα σε διπλούς ρόλους, ηγέτες διπρόσωπους που δείχνουν δημοκρατικοί, όμως στην πράξη είναι αναρχικοί, δουλοπρεπείς και ετεροκίνητοι.
Επιτίθενται στον αντίπαλο προκειμένου να τον μειώσουν ηθικά και να τον κατεδαφίσουν κοινωνικά.
Και γεννάται εύλογα το ερώτημα γιατί το κοινό πείθεται. Κυρίως διότι λησμονεί. Είναι το μυστικό της αντοχής μας. Αντλούμε τη δύναμή μας από όσα ξεχνάμε και από όσα επιλεκτικά ανακαλούμε από την ψευδή αντίληψη του κόσμου που σχηματίζει η καρδιά. Η επιστημονική φιλαλήθεια δεν συγκινεί τα πλήθη. Τα κινητοποιούν οι αφηγήσεις για οικονομική ανακούφιση, μελλοντική τακτοποίηση και ευφροσύνη, πληθωρικές υποσχέσεις απεμπολούν ακόμη ίσως και τον λάτρη του ορθού λόγου, από τα δόκανα της απογοήτευσης και της ανάγκης.
Άλλο όπλο των αφερέγγυων ψευδολόγων που παρουσιάζονται ως κήρυκες της ηθικής και ως άλλοι θαυματουργοί είναι ο φανατισμός με τον οποίον διεγείρονται τα πλήθη. Ιδιαίτερα σε εποχές τρομακτικών αντιφάσεων που γεννούν παραδοξότητες και αυξάνουν τον αριθμό εκείνων οι οποίοι πιστεύουν σε ψεκασμούς και συνωμοσίες.
Ο φανατισμός δεν έχει ερωτήσεις, ξέρει όλες τις απαντήσεις. Χαλκεύει είδωλα στα οποία παραδίδεται πυρετικά.
Η βάναυση αμφισημία της ζωής απαιτεί την ανά πάσα στιγμή κυριαρχία της κρίσης.
Οι άνθρωποι σήμερα στα περισσότερα επαγγέλματα δεν δημιουργούν, διεκπεραιώνουν. Αποφάσεις παίρνουν ελάχιστες, πρωτοβουλίες ακόμη λιγότερες. Ο αγώνας γίνεται ρουτίνα, η πλήξη της επανάληψης.
Δεν υπάρχει στίβος πολιτικού ανταγωνισμού, αφού δεν υπάρχουν διαφοροποιημένα πιστεύω, ούτε ιδεολογίες με στόχους κοινωνικούς που να ποικίλουν. Στόχος είναι ένας και μόνος: η μεγιστοποίηση της καταναλωτικής ευχέρειας. Τα κόμματα διαφοροποιούν την ονομασία τους σύμφωνα με τις υποδείξεις των έμπειρων του μάρκετινγκ όχι για να δηλώσουν πολιτική ταυτότητα.
Χρησιμοποιούν τη γλώσσα για να υποτιμήσουν και να περιγράψουν τον κόσμο, και όχι πώς σχετίζονται με τον κόσμο. Τους διαφεύγει ότι εάν με την εμπρηστική ρητορική μας στοχοποιήσουμε τους πολιτικούς αντιπάλους ως εχθρούς δεν θα πρέπει έπειτα να μείνουμε εμβρόντητοι επειδή κάποιοι άλλοι ερμήνευσαν κυριολεκτικά ή ακόμη κυνικά τα λόγια μας για να περάσουν από τις λέξεις στις πράξεις.
Ο Βρετανός φιλόσοφος Τζον Λάνγκσοου Όστιν διέκρινε δύο κατηγορίες γλωσσικών εκφορών, διαπιστωτικές και «επιτελεστικές» π.χ. α) Σχίζω τα Μνημόνια (υπόσχεση) και β) συλλάβετέ τον επ’ αυτοφώρω γιατί ψεύδεται ασύστολα. Πολλές φορές οι λέξεις συνιστούν πράξεις δια της εκφοράς π.χ. ο Υπουργός κ. Πολάκης που χαρακτηρίζει τον ΣΚΑΙ «βοθροκάναλο», ο βουλευτής Γεωργιάδης αποκαλεί τον Πρωθυπουργό κ. Τσίπρα αλήτη. Προβαίνουν, όχι απλώς σε άσεμνες συμπεριφορές, αλλά σε εκχυδαϊστική απαξίωση. Και γεννάται το ερώτημα, γιατί ομιλητές με θέση ευθύνης Υπουργών, Βουλευτών, κλπ. επιλέγουν αυτή τη γλώσσα που γίνεται ανεκτή, η δε πολιτική διαμάχη μετατρέπεται συχνά σε ανταλλαγή χυδαίων προσβολών με απρόβλεπτες παρενέργειες.
Όπως επίσης η προτροπή του Δήμαρχου Πάχτα να μην μπορεί να κυκλοφορήσει λιντσάρετέ τον (Καμμένο) που συνιστά εστία μόλυνσης του δημοσίου λόγου. Όσο πιο χυδαίο είναι το περιεχόμενο μιας πράξης από ηγετικά στελέχη, τόσο πιο απεχθείς θα είναι οι συνέπειές της.
Οι Ναζί πριν το ολοκαύτωμα αποκαλούσαν τους Εβραίους «σκουλήκια» «αρουραίους», κλπ. Η απανθρωποίηση αυτή ήταν απαραίτητος όρος για την συστηματική εξόντωση μιας κατηγορίας με την δημιουργία ενός σταθερού μοτίβου της τρομοκρατίας και γλωσσικής κατασκευής της ενοχής ή συνενοχής των θυμάτων σε πράξεις που αποκηρύσσουν οι τρομοκράτες.
Η βουλή που ξεδιάντροπα ψηφίζει σωρηδόν χαριστικές ρυθμίσεις εύλογα χαρακτηρίζεται «πλυντήριο» από την αντιπολίτευση.
Σ’ αυτόν τον απαξιωτικό χαρακτηρισμό θα απαντήσουν αργότερα οι εξαγριωμένοι διαδηλωτές: «Να καεί να καεί το μπουρδ…λο η Βουλή». Το πλαίσιο του λόγου που διαμορφώνεται σε κομματικό ανταγωνισμό άνευ αρχής, απαξιώνει την πολιτική συνολικά. Η σωματική, υλική βία είναι σαν απάντηση μέσα σ’ ένα παιχνίδι που καλλιεργείται και ανέχεται τη λεκτική βία η τοξική ατμόσφαιρα της οποίας την κάνει πιο πιθανή.
Για την καταπολέμηση ή περιορισμό τουλάχιστον των παραπάνω φαινομένων θα ήταν αναγκαίο και χρήσιμο να σκεφθούμε πως υπάρχουν δύο άγραφοι κανόνες της Δημοκρατίας που λειτουργούν ομαλά, η θεσμική αυτοσυγκράτηση και η αμοιβαία ανοχή. Η πρώτη υποδηλώνει αποφυγή ενεργειών, έστω και αν δεν παρουσιάζουν το γράμμα του νόμου, έρχονται σε αντίθεση με το πνεύμα του. Οπότε οι πολιτικοί δεν χρησιμοποιούν όλα τα προνόμιά τους προκειμένου να μην κινδυνεύει η Δημοκρατική σταθερότητα.
Από την άλλη, η αμοιβαία ανοχή υπαγορεύει την αρχή να μην αντιμετωπίζουμε ως εχθρούς τους αντιπάλους μας ακόμη και αν πιστεύουμε ότι οι ιδέες των αντιπάλων μας είναι εσφαλμένες ή αφελείς. Και συνακόλουθα να ομιλούμε για προδότες και υπονομευτές της Δημοκρατίας. Και αυτές οι αντιλήψεις είναι απόψεις δύο καθηγητών Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ Στίβεν Λεβίτσκι και Ντάλιε Ζιμπλάτ. Φρονούμε δε ότι εδράζονται και στην Αριστοτελική σκέψη «Μηδέν άγαν» μετριοφροσύνη και σωφροσύνη ταυτόχρονα θα μπορούσε να υποστηριχθεί υπό την ευρύτερη του όρου έννοια ότι συνάδουν και προς το δίπτυχο ευαγγελικής περικοπής ανοχής και προσευχής.
Δυστυχώς η έλλειψη αυτοσυγκράτησης δεν είναι φαινόμενο μόνο της τελευταίας δεκαετίας, αν θυμηθούμε την χρονική περίοδο 1985 - 1989 όπου το ΠΑΣΟΚ ως κυβέρνηση με ενέργειες και παρεμβάσεις εργαλειοποίησε θεσμούς, προσπάθησε να ελέγξει τύπο και την ενημέρωση. Ο κ. Σημίτης τ. πρωθυπουργός απειλούσε ότι εάν δεν εκλεγεί πρόεδρος του κόμματος θα παραιτείτο ενώ ο κ. Τζοχατζόπουλος ήταν έτοιμος να βιαιοπραγήσει σε βάρος του. Η χώρα βυθίστηκε σε έναν νέο διχασμό και η παθογένεια της διαφθοράς παρέμεινε αλώβητη. Το 2019 θα περάσει, το ίδιο και οι εκλογές. Ας διαφωνήσουμε για το μέλλον με ορθολογικά επιχειρήματα ή με συναισθήματα, εφαρμόζοντας τον απλό κανόνα της Δημοκρατίας σήμερα είναι αυτός, αύριο οι άλλοι και μεθαύριο κάποιοι τρίτοι. Κάθε δρόμος που αρνείται αυτόν τον κανόνα είναι μάλλον ένας ολισθηρός δρόμος. Όπως π.χ. η συμπεριφορά του Δημ. Δρίτσα, αρμοδίου Υπουργού για το μεταναστευτικό, που όταν του υπαινίχθηκαν ποινικές ευθύνες για νομιμοποιήσεις δαπανών τις οποίες απέρριψε το Ελεγκτικό Συνέδριο και οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αντέδρασε ως εξής: «Εγώ ποινικές ευθύνες ξέρετε πού τις γράφω». Κυνισμός που παραβιάζει στοιχειώδεις κανόνες θεσμικού σεβασμού, πολιτικής και προσωπικής ευπρέπειας. Κυνισμός τυχοδιωκτισμός αμετροέπεια που χαρακτηρίζουν την πλειοψηφία των Υπουργών του Αλ. Τσίπρα.
Δεν αμφισβητούμε τον κακώς εννοούμενο ανδρισμό τους. Μπορούν να γράφουν ό,τι θέλουν στα γεν… όργανα ακόμη και την έλλειψη σεβασμού της νομιμότητας και του δημοσίου συμφέροντος.
Η ουσία βέβαια παραμένει μία πού θα τους γράψει ο ελληνικός λαός.
Εκτός από τους δύο παραπάνω κανόνες ή και παράλληλα με αυτούς θα ήταν χρήσιμο να συναποτελέσουν συστατικά στοιχεία της Δημοκρατίας με την γνώση που οδηγεί στην αυτοαπελευθέρωση των ανθρώπων και βέβαια χωρίς να είναι αποκομμένη από τον ορθό λόγο που σημαίνει ότι μέσω της κριτικής και δη των άλλων, μαθαίνουμε τα λάθη και ατοπήματά μας.
Αυτό όμως προϋποθέτει άποψη όχι δογματική για την πραγματικότητα. Καθόσον τα δόγματα έχουν τεράστιο μειονέκτημα, αποκόπτονται από τη λογική, γερνάνε πρόωρα, καταρρέουν δε και μόνα τους από τις μεταβαλλόμενες συνθήκες, όπως υποστηρίζει και ο διάσημος Αυστριακός φιλόσοφος Καρλ Πόππερ, ο οποίος έθετε πρόβλημα ελεύθερης σκέψης και σεβασμού της από τους άλλους που όμως όταν η αντίθετος γνώμη είναι προϊόν δογματικής αντίληψης δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα.
Με άλλα λόγια η ταχύτητα των αλλαγών ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητες προσαρμογής των ατόμων, με αποτέλεσμα να δημιουργεί ανισότητες και αποκλεισμούς που αποτελούν τροφή για τους εχθρούς των ανοιχτών κοινωνιών.
Αθήνα, 10/1/2019
Μετά τιμής
Γιάννης Χ. Σκουτέρης
επίτ. δικηγόρος
τ. αντιδήμαρχος Χολαργού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου