"Η ΗΘΙΚΗ ΤΟΥ ΒΟΥΡΚΟΥ"

"Η ηθική είναι το υλικό που κρατά στέρεο ένα πολιτικό οικοδόμημα, υλικό που όμως στις μέρες μας φαίνεται να λιγοστεύει."

 του Άγι-Γεώργιου  Δήγκα , Προέδρου της Β2 Ν.Ε. ΟΝΝΕΔ 

Οι αρχαίοι Έλληνες, οι πρώτοι δάσκαλοι της πολιτικής τέχνης, είχαν ταυτίσει την πολιτική με την ηθική, ενώ τη θεωρούσαν ως την υψηλότερη έκφραση κοινωνικής λειτουργίας. Γι” αυτό άλλωστε η λέξη «πολίτης» εκφράζει το πιο αυστηρό και υψηλό προγονικό μας ιδανικό, ενώ η λέξη «ιδιώτης», έχει μια πιο ατομικιστική χροιά και χαρακτηρίζει αυτόν που δεν ασχολείται με τα κοινά. Επίσης η λέξη «ατιμία», η οποία δηλώνει σήμερα μια άκρως ανήθικη πράξη, στ” αρχαία σήμαινε τη στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.

Στις μέρες μας, η πολιτική έχει χάσει την παλιά της αίγλη, αποτελώντας για τους περισσότερους ένα βιοποριστικό επάγγελμα, με ευκαιρίες για γρήγορη ανάδειξη, κύρος και πλουτισμό. Βέβαια ποτέ στο παρελθόν η πολιτική δεν υπήρξε πρωτάθλημα αγγέλων, όπως πολύ χαρακτηριστικά αναφέρει ο μεγάλος ιστορικός Σ. Καργάκος. Στο παρελθόν όμως, υπήρχαν κάποια όρια, κάποιοι κανόνες ευπρέπειας, που ο πολιτικός ήταν υποχρεωμένος να σεβαστεί. Σήμερα για να γίνει κανείς πολιτικός δε χρειάζεται πια να έχει το πάθος της προσφοράς, αρκεί να έχει χαλαρούς ηθικούς φραγμούς και ισχυρό αίσθημα συμφέροντος.

Από την άλλη, αν κανείς υποστήριζε ότι μόνο με την ηθική μπορεί ν” ασκηθεί πολιτική, θα ήταν το λιγότερο αφελής. Εξίσου όμως αφελής θα ήταν και αυτός που θα υποστήριζε ότι χωρίς την ηθική μπορεί να λειτουργήσει η πολιτική.

Λιγοστεύει, γιατί ως πολιτικό «πιστεύω» η κοινωνία, δεν επιλέγει να προβάλει στους νέους ιδέες από την «Ηθική» του Μπαρούχ Σπινόζα, σύμφωνα με την οποία «οι άνθρωποι θα δουν πως μπορούν να δημιουργήσουν ενωμένοι ευκολότερα όσα έχουν ανάγκη και να αποκρούσουν πολύ ευκολότερα τους κινδύνους που τους περιβάλλουν με ενωμένες δυνάμεις». Αντ’ αυτού επιλέγει πιο Μακιαβελικές προσεγγίσεις, όπως το ότι «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» ή το ότι «σε ένα ηγεμόνα δεν λείπουν ποτέ οι νόμιμοι λόγοι για να παραβεί μια υπόσχεση».

Με τον τρόπο αυτό, μια μερίδα ικανών και αξιόλογων νέων περιθωριοποιείται. Αντιμετωπίζοντας την πολιτική αρένα σαν βούρκο, που προσφέρει ευκαιρίες ανάδειξης σε λογιών-λογιών ερπετά και ασπόνδυλα, απέχουν από την πολιτική στερώντας από την κοινωνία την πολύτιμη προσφορά τους. Έτσι αφήνουν ελεύθερο χώρο στους μη άριστους να μετέχουν και ν” αναδείχνονται πολιτικά, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο. Το πρόβλημα της μη συμμετοχής των πολιτών στις θεσμοθετημένες πολιτικές διαδικασίες αντιπροσώπευσης βάλλει ενάντια στον πυρήνα του ίδιου του δημοκρατικού πολιτεύματος, αφού σύμφωνα με τον πατέρα του φιλελευθερισμού, John Locke, «άνευ της έμπρακτης ισχύος της αρχής της πλειοψηφίας, που συσσωματώνει τις επιμέρους πολιτικές βουλήσεις της ολότητας των πολιτών, ένα δημοκρατικό πολίτευμα μεταπίπτει σε ολιγαρχία, ή σε αναρχία, όπου βασιλεύουν οι ιδιοτελείς επιδιώξεις των κοινωνικά ισχυρών».

Υπάρχει όμως και μια άλλη μορφή περιθωριοποίησης που σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τους νέους σήμερα και ονομάζεται «ενεργητική». Απογοητευμένοι νέοι επιλέγουν να αντιδράσουν δυναμικά, συχνά μέσω τρομοκρατικών ενεργειών, αντιμετωπίζοντας το πολιτικό σύστημα σαν ένα «σάπιο κατεστημένο» με μοναδικό τους σκοπό, την βίαιη ανατροπή του. Θέλουν να γίνουν «τα καρφιά με τα οποία θα καρφωθεί η κάσα της άρχουσας τάξης», όπως συνηθίζουν να λένε. Οι νέοι αυτοί, αρνούνται να συμμετέχουν σε ένα σύστημα, όπου τα άτομα που το κυβερνούν, έχουν ποδοπατήσει τους πάντες και τα πάντα, για ν” ανέβουν στην κορυφή. Έτσι στρέφονται κατά δικαίων και αδίκων, στα πλαίσια μιας κοινωνίας, που μιλά για ειρήνη και προετοιμάζεται για πόλεμο, που μιλά για δικαιοσύνη και αδικεί συστηματικά, που μιλά για αξιοκρατικά κριτήρια και προάγει το «μέσον». Μόνη λύση γι αυτούς η βία, με συνθήματα όπως, «η νέα αυγή θα έρθει μέσα από τη νύχτα που θα φέρει το ξίφος μας», να γίνονται όλο και πιο δημοφιλή.

Υπάρχουν όμως και οι νέοι που αποφασίζουν ν” ασχοληθούν με την πολιτική και παρά τις στρεβλώσεις που παρουσιάζονται, εξακολουθούν να την βλέπουν «ρομαντικά». Οι νέοι ήταν πάντα το φρέσκο αίμα, που αναζωογονούσε την πολιτική. Κάθε φορά που νέοι, έκαναν την εμφάνισή τους στο προσκήνιο, πάντα κάτι άλλαζε και στο παρασκήνιο της πολιτικής. Με όνειρα, ιδανικά και όρεξη να δουλέψουν, η πολιτική δράση τους πηγάζει από αγνές προθέσεις, ακόμα και αν πολλές φορές στη μετέπειτα πορεία τους, υποχρεώθηκαν σε συμβιβασμούς και ηθικές υποχωρήσεις. Ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Κ. Τσάτσος, στο έργο του «Πολιτική», αναφέρει ότι «η πολιτική δεν διδάσκεται, μαθαίνεται, όπως κάθε τέχνη, στην πράξη», ενώ στο μεγαλειώδες έργο «Αποχαιρετισμός» που εκδόθηκε μετά τον θάνατο του και αποτελεί απόσταγμα σοφίας, αναφέρει «ευχαριστώ τον Θεό που σ’ αυτήν την ηλικία μου έδωσε τη δύναμη να αισθάνoμαι διαφεντευτής του νου μου και πλάστης των ονείρων μου. […] Θα φύγω με μιαν απέλπιδα κραυγή που πάει το Γένος; Που πάει η τρισχιλιόχρονη πομπή που τήνε σπρώχνουνε την κιβωτό που ο Kύριος μας παρέδωσε για τους αιώνες;»

Ο αγώνας των νέων, ανεξαρτήτως κομμάτων ή ιδεολογίας, ώστε να δοθεί μια νέα πνοή υγείας στην πολιτική, ήταν και θα είναι πάντα ο καταλύτης των εξελίξεων. Ας μην ξεχνάμε όμως, την ρήση ενός από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας, του Βίαντα της Πριήνης, που λέει ότι «από την πολιτική δεν πρέπει να βγαίνεις πλουσιότερος, αλλ” ενδοξότερος».

Άγις - Γεώργιος Δήγκας
Πρόεδρος Β2 Ν.Ε ΟΝΝΕΔ