Αφιέρωμα στη μνήμη τους
γράφει ο Γιώργος Ντελόπουλος
Ιστορικός, Γλωσσολόγος
Το 1961 ως απόφοιτος του Αρχαιολογικού τμήματος του Πανεπιστημίου...
Αθηνών εργάσθηκα ως βοηθός του Γιάννη Θρεψιάδη (1906-1962) στις ανασκαφές της μνημιακής ακρόπολης του Γλα (Άρνη) Κωπαϊδας(1). Η σύζυγός του Αντιγόνη, καθηγήτρια φιλόλογος στο Αρσάκειο, κόρη του Λουκά Μπέλου (1847-1912), σύντροφος από τα φοιτητικά της χρόνια του Γιάννη, παρακολουθούσε τη δουλειά μας και με ενημέρωσε με όσα ήξερε για την περιοχή αυτή βιβλιογραφικά (ιστορικά-αρχαιολογικά)(2).
Ο γλαφυρός της λόγος επέδρασε πάνω μου τόσο ώστε να αποφασίσω να ακολουθήσω την εκπαιδευτική σταδιοδρομία, ζωντανεύοντας τους «φθεγγόμενους λίθους και τα σωζόμενα μνημεία(3) με τη διδασκαλία και τη μελέτη, αφήνοντας την σκαπάνη στους αρχαιολόγους, όπως έκανε και η Αντιγόνη με τον Γιάννη.
Την ίδια εποχή έγραφε για το έργο της ως δασκάλα (όπως ήθελε να την αποκαλούν)-εφαρμόζοντας με επιτυχία τις παιδαγωγικές της αρχές στις μαθήτριες-«παιδιά» της όπως τις αποκαλούσε-τα παρακάτω:
«Για να είσαι καλός δάσκαλος πρέπει πρώτα να ‘σαι έξυπνος. Τα παιδιά να μην μπορούν να σε κοροϊδέψουν. Κι΄αυτό βέβαια δεν είναι στο χέρι σου. Ακόμα πρέπει να ‘σαι γεννημένος δάσκαλος, που ούτε και αυτό είναι στο χέρι σου. Να ‘σαι γερός στην επιστήμη σου-αυτό είναι στο χέρι-ώστε ο μαθητής σου να σε θαυμάζει και να σε σέβεται. Μα το σπουδαιότερο απ’ όλα ν΄αγαπάς το παιδί, γιατί αυτό το καταλαβαίνει από ένστικτο και σου ανταποδίδει την
αγάπη του, προσφέροντας τον καλύτερο εαυτό του για δικό σου καλό»… «Μάθετε τα παιδιά να χαμογελούν, γιατί άμα χαμογελάει το πρόσωπο, σιγά-σιγά χαμογελάει κι η ψυχή». Μάθαινε τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα των μαθητριών της γνωρίζοντας τη βαθμολογία τους σ’ όλα τα μαθήματα κι όχι μόνο στα δικά της και ζητώντας να της γράφουν, όταν πρωτόμπαινε στην τάξη, μια σύντομη αυτοβιογραφία για το τι τους
αρέσει και το τι θέλουν να γίνουν.
Η Αρλέτα της έδωσε το ακόλουθο σημείωμα: «Όνομα: Αρλέτα από το Αργυρώ και Νικολέτα. Πατέρας γιατρός, μητέρα οικιακά. Έξω από το σχολείο κάνω αγγλικά και κιθάρα. Αγαπώ τη μουσική, τη ζωγραφική, το ελεύθερο διάβασμα, τη νεοελληνική λογοτεχνία και τους μύθους(2). Ζωγραφίζω από τριών ετών και, μπορώ να πω, δεν τα καταφέρνω άσχημα. Σκέπτομαι να γίνω ζωγράφος. Αν ήθελα να βγάλω χρήματα, θα γινόμουν αρχιτέκτων (εάν μπορούσα).
Έχω πολλά προβλήματα. Διαρκώς σκέπτομαι. Γι΄αυτό το ύφος μου είναι πάντα σα “συννεφιασμένη Κυριακή”. Αγαπώ τη μοναξιά και δεν έχω φίλες. Ομολογώ πως αυτό με θλίβει όσο τίποτε άλλο».
Από αυτό το σημείωμά της η Αντιγόνη άρχισε να την παρακινεί να μη μουντζουρώνει το θρανίο της, κατά την ώρα του μαθήματος, αλλά να ζωγραφίζει ελεύθερα στο τετράδιό της, αφού διαπίστωσε ότι δεν έχανε έτσι ούτε μια λέξη της. Με τη λογοτεχνία και τους αρχαίους μύθους-ειδικότητα της δασκάλας της-διαπρέπει στα γλωσσικά μαθήματα. Σπουδάζει ζωγραφική στο Πολυτεχνείο και καλλιεργεί τα ταλέντα της στα τραγούδια και στη συγγραφή των στίχων τους(4). Την ενθαρρύνει εκθειάζοντας τον Ορχομενό ως πατρίδα της μοναδικής από εκεί φίλης της, αναφέροντας ότι ήταν στην αρχαιότητα το μουσικό κέντρο της Ελλάδας, κάτι σαν το Παρίσι το Μόναχο, τη Ρώμη, αφού από τα καλάμια που φύτρωναν στο ποτά
μι του, το Μαυροπόταμο, κατασκεύαζαν οι Βοιωτοί τους περίφημους αυλούς και τις σύριγγες και ήσαν οι καλύτεροι μουσικοί και καθηγητές της μουσικής στην αρχαία Ελλάδα.
Την περιγράφει ως «προσωποποίηση της καλοσύνης και της συμπόνιας στη δυστυχία του άλλου με κανένα ταπεινό αίσθημα να φωλιάζει στην καρδιά της και να μην ξέρει τι θα πει ζήλεια, φθόνος, ιδιοτέλεια. Να συμμετέχει αληθινά στη χαρά του άλλου (πράγμα τόσο δυσεύρετο αν όχι ανύπαρκτο)».
Όλα αυτά τα επαλήθευσε η Αρλέτα μετά τον αναπάντεχο θάνατο του Γιάννη Θρεψιάδη με το να της κρατάει ατέλειωτες ώρες συντροφιά στο σπίτι της, επικεφαλής συμμαθητριών της, παίζοντας με την κιθάρα της και τραγουδώντας δικούς της στίχους(4) επιβραβεύοντας έτσι τις διαρκείς παιδαγωγικές φροντίδες και διδασκαλίες της «δασκάλας» της, που τηρούσε πάντα το χρυσό κανόνα της διδαχής: «Κάνε τον μαθητή/μαθήτριά σου να εκφράζει το δικό του/της, αυτό που του/της δίδαξες» και επαληθεύοντας όσα θετικά βρήκε η Αντιγόνη στην Αρλέτα, για να τα καλλιεργήσει με τη διδασκαλία και το παράδειγμά της, το σύμφωνο με το αρχαίο ρητό: «Ως χαρίεν άνθρωπος, όταν άνθρωπος η» (Πόσο χαριτωμένο πράγμα είναι ο άνθρωπος, όταν είναι πραγματικός άνθρωπος).
Επηρεασμένος κι εγώ ως εκπαιδευτικός από τη γνωριμία τους, δίδασκα κάποτε ξένους φοιτητές της Νέας Ελληνικής, γράφοντας στον πίνακα, ως κείμενο διδακτικό, στίχους τραγουδιών της Αρλέτας, της χρυσής εποχής για το νεοελληνικό τραγούδι του Νέου Κύματος (Σπανός, Ζωγράφος, Βιολάρης κ.α.)- αναλύοντάς τους γραμματικά, συντακτικά, ετυμολογικά- για να γίνουν κτήμα τους, όταν θα τους άκουγαν από ένα κασετόφωνο και θα τους τραγουδούσαν, ενώ έσπευδαν να τους αγοράσουν ως κασέτες και γνωρίζοντας στην πατρίδα τους να την καλούν εκεί (5) επίσημα, για
ρεσιτάλ νέας ελληνικής μουσικής. Αυτή η αισθαντική φωνή της αναδείκνυε τον λυρισμό της. Αυτός παρέπεμπε στη μουσική διδασκαλία στην αρχαία Ελλάδα, με βάση της την μελωδία, τον ρυθμό και την αρμονία. Τα στοιχεία που είχε ζήσει να αναδύονται από κάθε μάθημα της δασκάλας της Θρεψιάδη, αφού ο πατέρας της ως Θηβαίος, ο Λουκάς Μπέλος,(7) της έδωσε το όνομα Αντιγόνη (και στην αδερφή της Ισμήνη) για να της εμπνεύσει την αγάπη και τον θαυμασμό προς την αρχαία Μυθολογία(2), ως πηγή πνευματικής και ηθικής καλλιέργειας όσων υπηρετούν την κλασική παιδεία, με τις επιστήμες, τις τέχνες και τα γράμματα διδάσκοντας και δημιουργώντας δικά τους έργα, ως απόηχο από μια τάξη της Αντιγόνης και από μια «μπουάτ» της Αρλέτας.
1.Βλ. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 1956-1962 και Ιακωβίδης, Γλας, 2 τόμοι, Αθήνα 1980.
2.Βλ. Α. Μπ. ΘΡΕΨΙΑΔΗ-ΖΩΝΤΑΝΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, Διογένης, Αθήνα 1988,-ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, Εστία 1977.
3. Από τον τίτλο: ΔΗΜΙΤΣΑΣ, Η Μακεδονία εν λίθοις φθεγγομένοις και μνημείοις σωζομένοις, Θεσνίκη 1970.
4. «Τα μικρά παιδιά που κρατούνε στο χέρι τους τον μύλο τον χάρτινο τις ελπίδες μας…». (βλ. ΑΡΧΕΙΟ ΕΟΤ για το ΝΕΟ ΚΥΜΑ).
5. Βλ. Ρεσιτάλ Αρλέτας στο Βρετανικό Συμβούλιο (Αθήνα και Λονδίνο).
6. Βλ. Jaeger, Paideia (γερμ.).
7. Βλ. Ντελόπουλος, Η πολιτισμική προσφορά του Λουκά Μπέλου και της Αντιγόνης Μπέλου-Θρεψιάδη στη Βοιωτία (πρακτικά Συνεδρίου Βοιωτικών Σπουδών, Θήβα). Αθήνα, εκδ. ΕΤ. ΒΟΙΩΤ. ΜΕΛΕΤΩΝ, Ζωοδόχου Πηγής 8 Αθήνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου