Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΝΟΙΧΤΑ GAY ΕΛΛΗΝΑΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΣ ΕΞΗΓΕΙ ΤΟ ΠΩΣ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΣ, ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΑΛΛΑ! ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΚΑΛΟ ΔΡΟΜΟ!

από τον Αλέξανδρο Διακοσσάβα

Την προηγούμενη εβδομάδα κυκλοφόρησε η πολύ ευχάριστη είδηση του...

καλέσματος σε συμμετοχή στο επερχόμενο Athens Pride εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΛΟΑΔ Αστυνομικών (EGPA) και μάθαμε για έναν Έλληνα αστυνομικό που επιχειρεί να στελεχώσει αντίστοιχη δράση στην Ελλάδα. Υπάρχει λοιπόν ένας και μοναδικός ανοιχτά γκέι αστυνομικός στην Ελληνική Αστυνομία. Η περίπτωση του 30χρονου Μιχάλη Λώλη είναι πραγματικά ξεχωριστή για τη χώρα μας και προκαλεί αυτόματα πολλές εύλογες απορίες. Πόσα κότσια θέλει για κάποιον που υπηρετεί σε έναν τόσο συντηρητικό (για να το πούμε κομψά) κλάδο να προβεί σε επίσημο coming out για να προασπιστεί τα (αυτονόητα) δικαιώματα όχι μόνο των ομοφυλοφίλων, αλλά και όλων των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων; Πώς αντιμετωπίζεται στο Σώμα και ποια είναι τα καθήκοντά του;  

Ο Μιχάλης Λώλης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Αμφιθέα έξω από τα Γιάννενα, δίπλα στη λίμνη. Μεγαλώνοντας σε πολύτεκνη οικογένεια, καθοδηγήθηκε κατά τα μαζικά «μπες στο δημόσιο, παιδί μου» πρότυπα των περασμένων δεκαετιών και η Αστυνομία ήταν η πρώτη του επιθυμία και επιλογή μετά τις Πανελλήνιες, αλλά και ο μόνος τρόπος για να φύγει από τον τόπο του, να αυτονομηθεί και όχι να σπουδάσει σε μια σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων – γι' αυτό και δεν επέλεξε το Ιστορικό Αρχαιολογικό που επίσης τον γοήτευε, αλλά και για να αποφύγει τη θεωρητική κατεύθυνση που «είχε όλο κορίτσια και θα τον στιγμάτιζε». Διευκρινίζει ωστόσο ότι δεν ήταν η σεξουαλική του ταυτότητα που τον έκανε να επιθυμεί να ζήσει στην Αθήνα, αλλά ένα γενικότερο πλαίσιο ανεξαρτησίας.   

Για να μιλήσουμε για τα καθήκοντά του στο Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας όπου υπηρετεί το τελευταίο επτάμηνο, πήραμε ειδική άδεια από τον Αρχηγό της Αστυνομίας, για την οποία ο Μιχάλης δηλώνει ιδιαίτερα υπερήφανος και χαρούμενος μια και τη θεωρεί «κατάκτηση» από πλευράς του, «μια αναγνώριση προς το πρόσωπό του, ότι έχει το κύρος και τη σοβαρότητα να εκπροσωπεί την Ελληνική Αστυνομία». Κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας γίνεται αντιληπτό αυτό που ο ίδιος προσπαθεί να αποδείξει, μέσω αυτών των κινήσεων, ότι δηλαδή δεν πρόκειται για άλλον έναν καλά διαβασμένο ακτιβιστή αλλά για έναν σωστό επαγγελματία.   

Ξέρεις, εγώ αντιμετωπίζω διπλό στίγμα. Μέσα στην αστυνομία είμαι ομοφυλόφιλος και μέσα στην LGBT κοινότητα είμαι «μπάτσος». «Α, τι δουλειά κάνεις; Μπάτσος; Είσαι ρατσιστής, χρυσαυγίτης, φασίστας».     

— Γιατί ήθελες να γίνεις αστυνομικός; Τι ήταν αυτό που σου άρεσε, μεγαλώνοντας, στον συγκεκριμένο κλάδο; 

Ήθελα μέσω της δουλειάς μου να παρέχω ασφάλεια και προστασία σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Όχι διωκτικά αλλά ούτε και αλτρουιστικά. Είναι αυτό που κυνηγώ 12 χρόνια στην Αστυνομία, την εξυπηρέτηση του πολίτη, όντας σε μια θέση που να μπορώ να κάνω πολλά πράγματα, αλλά όχι με τη χρήση της εξουσίας.  

 — Η Αστυνομία όμως είναι παγκοσμίως διαβόητη ως ένας κλάδος στον οποίο συναντάμε συχνά κατάχρηση εξουσίας. Η ελληνική κοινωνία δίνει την ευκαιρία σε κάποιους ανθρώπους, μέσω Πανελληνίων να μπουν στην Αστυνομία. Ο τρόπος εκπαίδευσης των αστυνομικών εντείνει το αίσθημα εξουσίας που διαθέτουν. Δεν ευαισθητοποιεί τον Έλληνα αστυνομικό στο να είναι ευγενής, ανεκτικός στη διαφορετικότητα, δεν διδασκόμαστε τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ιδεολογία της εκπαίδευσης είναι να λάβει ο αστυνομικός πολύ καλά εφόδια ποινικού δικαίου, ποινικής δικονομίας, αυτοάμυνας, αυτοπροστασίας και κάποια άλλα νομικά και δίνεται έμφαση στη διαφύλαξη των εθνικών, παραδοσιακών αξιών, των συντηρητικών αξιών. Δηλαδή μια ταύτιση της Αστυνομίας με την Εκκλησία και τις Ένοπλες Δυνάμεις. Η εκπαίδευση είναι φύσει στρατιωτική, δεν είναι καθόλου ακαδημαϊκή, με εξαίρεση τη Σχολή Αξιωματικών η οποία δίνει μεγάλη έμφαση στα ακαδημαϊκά. Βγαίνοντας όμως από εκεί, έχεις να συναναστραφείς με τον πολίτη. Ο πολίτης μπορεί να είναι μια γριούλα από το Μεταξουργείο, ένας χρήστης ναρκωτικών, μια κυρία από το Κολωνάκι, ένας πάμπλουτος κύριος από την Εκάλη, όλη αυτή η γκάμα ανθρώπων έρχεται στην Αστυνομία, ο καθένας για τον δικό του λόγο. Οι περισσότεροι είναι αρνητικά προσκείμενοι προς αυτή, είτε από ιδεολογικούς λόγους, είτε γιατί κάποιοι στο Σώμα έχουν δώσει την αφορμή. Όταν λοιπόν πρέπει να διαχειριστείς τη γιαγιά που της έκλεψαν την τσάντα κι εκείνη την ώρα πονάει, έχοντας όμως πριν διαχειριστεί άλλα δέκα περιστατικά διαφορετικής βαρύτητας, πρέπει να βρεις έναν τρόπο να μη διαβρωθείς ψυχικά και να μπορέσεις να γυρίσεις σπίτι σου στο τέλος της μέρας. Αυτό λοιπόν που καλλιεργείται είναι το προσωπείο που εσείς αποκαλείτε «μπάτσος» - εγώ το αποκαλώ προστασία από τις καθημερινές ψυχοφθόρες καταστάσεις. Αναγκαστικά υιοθετείται μια παγωμάρα, μια σκληρότητα, μια απρόσωπη συμπεριφορά. Δεν είναι λοιπόν η κατάχρηση εξουσίας αυτό που βλέπετε, αλλά μια βαθιά άμυνα του αστυνομικού για να αντεπεξέλθει στα καθήκοντά του. Φυσικά κάποιοι αστυνομικοί ξεφεύγουν από αυτό και πιστεύουν ότι μέσα από τη δουλειά τους διαφυλάσσουν αξίες, κάτι που είναι εντελώς λάθος.  

— Εκεί εντοπίζεις δηλαδή το πρόβλημα; 

Εγώ και πολλοί άλλοι. Δεν είναι ιδεολογικό το θέμα. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι, επειδή μιλώ για όλα αυτά, είμαι φιλελεύθερος ή αριστερός. Δεν μιλώ για τα πολιτικά μες στην Αστυνομία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο αντιρατσισμός και το να είναι κάποιος σωστός αστυνομικός, ξεπερνούν τα ιδεολογικά πρόσημα και τις πολιτικές αντιλήψεις. Το μεγάλο κακό στην Αστυνομία είναι η πλήρης απενοχοποίηση της έκφρασης από την πλευρά των αστυνομικών, ακραίων, ρατσιστικών απόψεων έναντι ομάδων όπως οι ομοφυλόφιλοι, οι Ρομά, οι μετανάστες. Όχι μόνο είναι απενοχοποιημένοι αλλά είναι και περήφανοι γι' αυτές τις απόψεις. Πλέον ο ρατσισμός είναι ποινικό αδίκημα, δεν μιλάμε για άποψη. Αυτό βέβαια συμβαίνει στην κοινωνία εν γένει, αλλά εμείς, ως αστυνομικοί οφείλουμε να κρατάμε τις απόψεις μας εκτός υπηρεσίας, βάσει της νομοθεσίας, διεθνούς, ευρωπαϊκής, εθνικής, αλλά και του κανονισμού της Αστυνομίας και του Κώδικα Δεοντολογίας μας. Συγκεκριμένα ο Κώδικας, που αναθεωρήθηκε το 2004, αναφέρει ότι «ο αστυνομικός πρέπει να σέβεται τη διαφορετικότητα, να φέρεται με ανθρωπιά και ο κύριος σκοπός του είναι να προστατεύει τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες». Ο καθένας μπορεί να έχει ρατσιστικές απόψεις, αλλά ο αστυνομικός που παραβιάζει τον αντιρατσιστικό νόμο, δηλαδή οι απόψεις του γίνονται ρητορική μίσους, δεν έχει καμία δουλειά στην Αστυνομία. Αν όμως ο αστυνομικός έχει αντιλήψεις που αντιβαίνουν στη νομοθεσία, πώς θα κάνει σωστά τη δουλειά του; Όταν ένας Πακιστανός που έχει φάει ξύλο πρέπει να έρθει στην Αστυνομία και να πει το πρόβλημά του, αν ο αστυνομικός τρέφει οποιεσδήποτε προκαταλήψεις και στερεότυπα απέναντι στον Πακιστανό, πώς θα τον εξυπηρετήσει ως θύμα; Πρέπει να ευαισθητοποιηθούν και να εκπαιδευτούν οι αστυνομικοί ώστε να μπορούν να διαχειριστούν τις όποιες προσωπικές τους απόψεις, να τις κρατήσουν απ' έξω και αμερόληπτα να φέρονται με επαγγελματισμό απέναντι σε όλους τους ανθρώπους. Η Αστυνομία, λοιπόν, είναι επίσημος φορέας καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας. Η Κοινωνία των Πολιτών προσπαθεί, μέσω του Δικτύου Καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας στο οποίο συμμετέχουν 38 οργανώσεις, να καταγράφει τα περιστατικά ρατσιστικής βίας και να υποκαταστήσει ουσιαστικά τη δουλειά της Αστυνομίας, δίνοντας ορατότητα στο φαινόμενο του ρατσισμού.  

— Φαντάζομαι ότι τα δεδομένα για τα περιστατικά που καταγράφει το Δίκτυο και τα δεδομένα της Αστυνομίας είναι εντελώς διαφορετικά. Υπάρχει τεράστια απόκλιση. Οι σχετικές υπηρεσίες της Αστυνομίας ιδρύθηκαν με προεδρικό διάταγμα και ξεκίνησαν να λειτουργούν τον Ιανουάριο του '13, με επιβεβλημένη νομοθεσία από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτές οι υπηρεσίες δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Πρέπει να ενισχυθούν, με κατάλληλα εκπαιδευμένο και ευαισθητοποιημένο προσωπικό, ώστε να μπορέσει να χτιστεί καλή σχέση επικοινωνίας ανάμεσα στην Αστυνομία και την Κοινωνία των Πολιτών που εκπροσωπεί τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ώστε να κερδηθεί η εμπιστοσύνη αυτών των ομάδων, να βρίσκεται η Αστυνομία μέσα στο περιβάλλον όπου αυτές διαβιούν για να επιλαμβάνεται στα περιστατικά ρατσισμού. Ο Ρομά αντιμετωπίζεται στερεοτυπικά ως εγκληματίας, ο ομοφυλόφιλος ως ένας άνθρωπος που το μόνο που κάνει σε όλη του τη ζωή είναι να ψάχνει για σεξ, η γυναίκα αντίστοιχα ως άνθρωπος δεύτερης κατηγορίας, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες ότι ήρθαν στην Ελλάδα για να την ισλαμοποιήσουν... Δεν είναι έτσι. Είναι ευάλωτες, περιθωριοποιημένες ομάδες. Όταν περιθωριοποιείς μια ομάδα, αναγκαστικά την οδηγείς στο έγκλημα. Υπάρχει ένας κύκλος. Η Αστυνομία οφείλει να φέρει σε πρώτο επίπεδο την προάσπιση των δικαιωμάτων, την αντιμετώπιση του ρατσισμού και τη διαχείριση των διακρίσεων, οπότε δίνοντας αυτά τα δικαιώματα στις περιθωριοποιημένες ευάλωτες ομάδες, εκείνες θα νιώσουν προστατευμένες απέναντι στον ρατσισμό και θα από-περιθωριοποιηθούν, θα βρεθούν στο προσκήνιο κι έτσι θα επιτευχθεί ο καταστατικός σκοπός της Αστυνομίας, που είναι η μείωση της εγκληματικότητας. Η Ελληνική Αστυνομία τώρα αρχίζει να αντιλαμβάνεται αυτό τον κύκλο.   — Ποια ήταν η πορεία σου στο Σώμα πριν βρεθείς στο Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας; Το 2004 έδωσα πανελλήνιες, μπήκα στη Σχολή Αστυφυλάκων Ξάνθης, αποφοίτησα το '06, υπηρέτησα ως αστυφύλακας στο Αστυνομικό Τμήμα Βύρωνα, μετά στο Τμήμα Ασφαλείας Βύρωνα, έπειτα έδωσα ξανά πανελλήνιες και μπήκα στη Σχολή Αξιωματικών, αποφοίτησα το '12 και υπηρέτησα ως υποδιοικητής για δύο χρόνια στα Εξάρχεια. Είχα έντονη επαφή με χρήστες ναρκωτικών, sex workers, άτομα που πρόσκεινται ιδεολογικά στον ακροαριστερό χώρο, έπρεπε να διαχειριστώ άτομα που με μισούν επειδή είμαι αστυνομικός, που όταν τους μιλούσα με άλλη γλώσσα από αυτή που έχουν συνηθίσει, δεν το πίστευαν. Εκεί πήρα έντονα ερεθίσματα και άρχισα να κοντράρομαι με την κυριαρχούσα ιδεολογία της Αστυνομίας. Στη συνέχεια μετατέθηκα στο Αρχηγείο, στη Διεύθυνση Γενικής Αστυνόμευσης, που ήταν φυσικά τεράστια τιμή αλλά καθαρά γραφειοκρατική δουλειά που δεν μου έδινε κανένα κίνητρο. Έπαψα να εξυπηρετώ τον πολίτη και εγκλωβίστηκα σε ένα γραφείο.   — Συνέπεσε εκείνη η περίοδος με το coming out σου στην υπηρεσία; Μέχρι πριν από 2 χρόνια ζούσα διπλή ζωή. Δεν τολμούσα να σκεφτώ ότι θα το πω σε άνθρωπο του περιβάλλοντός μου, ενώ βρισκόμουν σε μακροχρόνια σχέση, συγκατοικούσα με τον σύντροφό μου, ταξιδεύαμε μαζί, ζούσαμε μια εντελώς φυσιολογική ζωή που ήταν όμως κρυφή. Εννοείται πως οι φίλοι και η οικογένειά μου γνωρίζουν για μένα εδώ και πολλά χρόνια. Το εργασιακό περιβάλλον ήταν το τελευταίο προπύργιο.   

— Πώς το πήρες απόφαση, όχι μόνο να το πεις αλλά να βγεις και μπροστά; Αποδοχή. Το εντελώς αυτονόητο. 

Εγώ δεν είχα πρόβλημα να το πω, εκείνοι δεν ήθελαν να «προκαλώ». Στα πρώτα ανοίγματα δεν υπήρξε καμία αντίδραση. Το μεγάλο «μπαμ» έγινε το καλοκαίρι, όταν προκηρύχθηκε το Α' Παγκόσμιο Συνέδριο ΛΟΑΔ Αστυνομικών στο Άμστερνταμ, υπό την αιγίδα της Ε.Ε. και τη διοργάνωση της Ολλανδικής Αστυνομίας. Συμμετείχαν 300 ΛΟΑΔ αστυνομικοί από 28 χώρες του κόσμου. Ήμουν ο μοναδικός Έλληνας που έκανε αίτηση συμμετοχής, αλλά το Αρχηγείο αρνήθηκε να εκπροσωπήσω την Ελληνική Αστυνομία στο συνέδριο. Έτσι πήρα την κανονική άδεια διακοπών μου και πήγα στο συνέδριο ως ατομική συμμετοχή – η διοργάνωση με δέχθηκε και χωρίς την επίσημη άδεια εκπροσώπησης. 300 αστυνομικοί, υψηλόβαθμοι με στολές να εκπροσωπούν περήφανοι τις χώρες τους, τι να λέμε τώρα. Εκεί είδα ότι υπάρχουν εθνικές ενώσεις ΛΟΑΔ αστυνομικών. Συζητήσαμε για τα ρατσιστικά εγκλήματα αλλά και για τις διακρίσεις που υφίστανται οι ΛΟΑΔ αστυνομικοί, ανοίξαμε μια μεγάλη ατζέντα. Το συνέδριο έκλεισε με συμμετοχή στο canal parade του EuroPride, όπου βρέθηκαν όλοι οι αστυνομικοί με τις στολές τους, εκτός από εμένα, την Ουγκάντα, το Πακιστάν και τη Σερβία.   

— Επέστρεψες λοιπόν αποφασισμένος. Δεν είχες δεύτερες σκέψεις; 

Εκεί έσπασαν τα πάντα μέσα μου. Δεν αισθανόμουν τίποτα, ήθελα να κάνω το αυτονόητο. Με τη λήξη του συνεδρίου, έγινε η γενική συνέλευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΛΟΑΔ Αστυνομικών (EGPA). Και πάλι έκανα αίτηση ως μεμονωμένο μέλος, αφού η συγκεκριμένη ένωση είναι «ομπρέλα» των αντίστοιχων εθνικών ενώσεων που στην Ελλάδα δεν διαθέτουμε. Έδωσα ομιλία και ομόφωνα οι υπόλοιπες 14 χώρες με ψήφισαν ως single member, αλλάζοντας το καταστατικό τους για να μπορώ να έχω δικαίωμα ψήφου και πλήρη ισοτιμία με τα υπόλοιπα μέλη.   

— Χρειάστηκες ψυχολογική υποστήριξη από ειδικό εκείνη την περίοδο; 

Έχω κάνει ούτως ή άλλως ψυχοθεραπεία με αστυνομικό ψυχολόγο, για να μπορέσω να αποφορτιστώ από όλα τα καθημερινά της δουλειάς. Όλοι οι αστυνομικοί πρέπει να κάνουν ψυχοθεραπεία. Κάνουμε ένα πολύ ψυχοφθόρο επάγγελμα, υπάρχουν ψυχολόγοι που πληρώνονται γι' αυτό αλλά υπάρχει και το στίγμα τού ότι αν πάω σε ψυχολόγο είμαι τρελός, οπότε πηγαίνουν ελάχιστοι.  

Πηγή: www.lifo.gr (τίτλος: ελαφρώς παραλλαγμένος)